دست دوستی نفت گچساران به دانشگاه ها

بهانه خوبی است برای پرداختن به عملکرد وزارت نفت در این حوزه؛ حوزه‎ای که در راس آن، قراردادها و توافقنامه‎های بخش‎های بالادست و پایین‎دست صنعت نفت با دانشگاه‎ها خودنمایی می‎کند.

آوای جنوب؛

قرارداد مطالعه فناورانه ٩ میدان نفتی کشور اواخر سال ٩٣ بین شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه‎ها و مراکز تحقیقاتی کشور امضا شد که بر مبنای آن، مطالعه میدان آزادگان‎جنوبی به انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران، میدان نفتی دارخوین به دانشگاه امیرکبیر، میدان نفتی سروش به دانشگاه سهند تبریز، میدان اهواز به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان کرنج به دانشگاه آزاد اسلامی، میدان کوپال به دانشگاه صنعتی شریف، میدان منصوری به دانشگاه شیراز، میدان گچساران به دانشگاه صنعت نفت و میدان بی بی حکیمه به پژوهشکده ازدیاد برداشت واگذار شد.

پس از یکسال، این روند همکاری با دانشگاه‎ها در وزارت نفت ابعاد تازه‎تری پیدا کرد و در اواخر سال ٩۴ به امضای ١٢ توافقنامه همکاری برای انجام طرح‎های اولویت‎دار حوزه پایین دست میان مدیران عامل سه شرکت اصلی تابعه وزارت نفت (شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران و شرکت ملی گاز ایران) با دانشگاه‎ها و مراکز تحقیقاتی منتخب منتهی شد. بر این اساس، چهار طرح مطالعاتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران شامل متانول، الفین، پروپیلین و کاتالیست‎های پلی‎الفین به ترتیب به دانشگاه‎های شیراز، تربیت مدرس، پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران و صنعتی امیرکبیر سپرده شد. همچنین مطالعه پنج طرح شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی شامل طرح ارتقای نفت سنگین و باقیمانده‌های سنگین، ایزومریزاسیون نفتای سنگین، تبدیل کاتالیستی نفتا (CCR)، گوگردزدایی از نفتا و میان‎تقطیر (HDS) و هیدروکراکینگ به ترتیب به دانشگاه‎های تهران، شیراز، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف و صنعتی اصفهان واگذار شد. سه طرح شرکت ملی گاز ایران نیز شامل طرح‎های گاز طبیعی مایع، ال‎ان‎جی، تصفیه و شیرین‎سازی و توربین‎های گازی و اندازه‌گیری هوشمند در این مراسم به دانشگاه‎های تهران، پژوهشگاه صنعت نفت و دانشگاه علم و صنعت و شرکت OTC سپرده شد.

این اقدام صنعت نفت از جهات بسیاری قابل تحسین بود و هست:

**مجموع این قراردادها و موافقتنامه ها موید یک واقعیت است: تاکید وزارت نفت بر پیوند صنعت و دانشگاه. به جرات می توان گفت اقدام وزارت نفت در امضای قراردادها و توافقنامه‎های همکاری با دانشگاه‎ها، شعار پیوند صنعت و دانشگاه را عینیت بخشید و وزارت نفت را از این حیث در میان وزارتخانه‎ها پیشتاز کرد.

**امضای قراردادهای همکاری شرکت ملی نفت ایران با دانشگاه‎ها و مراکز تحقیقاتی، اقدامی هدفمند بود. ازدیاد برداشت از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم به عنوان یکی از اولویت‎های اصلی صنعت نفت مطرح شد و قراردادهای شرکت ملی نفت با دانشگاه‎ها نیز با هدفگذاری افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفتی، همین مسیر را طی کرد. به عبارت دیگر وزارت نفت برای بهتر شدن حال و روز بازیافت از مخازن تنها به تدوین مدل جدید قراردادی و فراهم شدن شرایط برای انتقال فناوری های روزآمد اکتفا نکرده بلکه توان علمی و تحقیقاتی کشور را نیز در این مسیر بکار گرفته است.

**عده‎ای که تمام تیرهایشان در مقابله با قراردادهای جدید نفتی به سنگ خورده بود، در هجمه‎ای متفاوت شمشیر را از رو بستند که اجرای این مدل قراردادی و پای کار آمدن شرکت‎های خارجی به معنی پایان همکاری با دانشگاه‎ها و مراکز تحقیقاتی داخلی است. این تیر هم به سنگ خورد. وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران تاکید کردند دانشگاه‎ها، مشاور دائمی میدان‎ها به شمار می‎روند و در روند اجرای مدل جدید قراردادهای نفتی در کنار پیمانکار داخلی یا خارجی میدان به طور ثابت نقش‎آفرینی خواهند کرد.

**وزارت نفت همواره تاکید کرده است دانشگاه‎ها باید انستیتوهای تحقیقاتی راه‎اندازی کنند و از تمام توان موجود خود برای مطالعات فناورانه مخازن در بخش بالادست و مباحث پژوهشی مربوط به بخش پایین‎دست بهره‎مند شوند؛ تاکیدی که بی‎نتیجه نماند و حالا تنها در قالب توافقنامه‎های بخش پایین دست نفت، راه اندازی ١٢ انستیتوی تحقیقاتی کلید خورده است. این قراردادها و توافقنامه‎ها شرایط را برای همکاری دانشگاه‎ها با یکدیگر نیز مساعد کرده است به‎طوری‎که هم اکنون نمایندگان دانشگاه‎های طرف قرارداد شرکت ملی نفت ایران، جلسات مشترکی را با هدف هم‎افزایی در روند کار برگزار می‎کنند و تجاربشان را با هم به اشتراک می‎گذارند.

**هفتمین دوره جشنواره پژوهش و فناوری صنعت نفت در پیش است و شنیده‎ها حاکی از آن است که در این جشنواره از شرکت ملی نفت ایران به دلیل راهبری قراردادهای همکاری با دانشگاه‎ها تجلیل می‎شود. الحق والانصاف هم پیش بردن چنین قراردادهایی، آن هم در جامعه‎ای که پژوهش و فناوری هنوز در آن مهجور مانده و به جایگاه واقعی خود دست نیافته، کار آسانی نیست. امید است این اقدام وزارت نفت، الگویی برای تعامل هر چه بیشتر دیگر وزارتخانه‎ها با موسسه‎های علمی و تحقیقاتی و تداوم بهره‎مندی از قابلیت‎های پژوهشی کشور باشد.