رنگ رنج بر چهره مهاجران ؛ آژیر خطر “حاشیه نشینی” در یاسوج شنیده می‌شود

مردم استان کهگیلویه و بویراحمد که در روزگاری نچندان دور عشایر زاده بوده و رسم کهن و دیرینه کوچ نشینی از ییلاق به قشلاق و بالعکس را داشتند امروز نسبت روستائیان به شهرنشینانش به ۴۷ درصد رسیده است.

فاجعه زمانی اتفاق می‌افتد که زمین‌های کشاورزی رها و دام‌ها فروخته می‌شود خانواده کوله بارش را برای زندگی در شهر می بندد. همه قصدشان از مهاجرت دستیابی به زندگی بهتر است.در این میان هدف برخی رفاه بیشتر و برخی دیگر هدفشان پیشرفت علمی و غیره است. اما در استان کهگیلویه وبویر احمد بسیاری از مهاجرت‌ها برای نیازهای اولیه زندگی است.

وقتی زندگی برخی از مهاجران را در حاشیه شهر می بینیم برایمان سوال است که چرا این افراد حاضر شده‌اند زندگی در خاک و دیار خود را ترک کنند و به چنین زندگی‌هایی روی بیاورند. اما پای صحبتشان که می‌نشینیم خیلی‌ها از این وضعیت راضی هستند و به خاطر داشتن آب، برق ، گاز و امکانات اولیه شاکر بوده هرچند معتقدند در شهر از آن عزت و احترام روستا خبری نیست.

اما مهاجرت فقط کابوسی برای مهاجران نیست. این طرف قضیه  هم شهر است که آدم‌هایش خوب می‌دانند اگر روستاییان نباشند زندگی شهری چندین برابر سخت خواهد شد.

حال این سوال مطرح است که چه می‌شود که مردمان روستا همه زندگی‌شان را رها می‌کنند و به حداقل‌های زندگی در شهر راضی می‌شوند.

زیرساخت‌های زندگی در روستا فراهم نیست

پارسا نیک فطرت شهروند یاسوجی به خبرنگار تسنیم می‌گوید: در حال حاضر وضعیت شغلی هم در شهر  و هم  روستاها وخیم است.فرض کنید اگر در روستا کسی بخواهد دامداری کند حتی یک کارخانه لبنیاتی برای جمع آوری شیر و سایر فراورد‌ های شیری وجود ندارد  و برای یک روستایی که اغلب سطح سواد بالایی ندارد سخت است که هم تولید کننده باشد و هم برای محصولش بازاریابی  و در نهایت آن را توزیع کند.

وی می‌گوید: اگر از پتانسیل‌های روستا استفاده شود نیازی  به مهاجرت نیست ضمن آنکه مهاجرت در هر منطقه به دلیل خاصی انجام می شود، به عنوان مثال روستاهای منطقه سردسیر استان کمی حمایت دولت را برای کشاورزی لازم دارند و روستاهای بخش گرمسیر استان کمبودهای آب شرب و کشاورزی دارند که با ایجاد سد و یا انتقال آب سد مارون بخشی از مشکلات شان حل می‌شود.

این شهروند می‌گوید: شهر و روستا در جای خود مفید هستند و به هم وابسته اند، اگر روستا کشاورزی و دامپروری نکند شهر وابسته استان‌های دیگر می شود پس به همین دلیل مهاجرت روستاییان باید برای همه مهم باشد.

نیک فطرت ادامه می‌دهد: وقتی جمعیت زیاد شود اگر زیرساخت‌های صنعتی فراهم باشد در بدبینانه ترین حالت سبب رونق و گسترش بازار می شود اما متاسفانه در یاسوج جمعیت زیادی از مهاجران وجود دارد که تمام نیازهایشان به صورت متراکم در مرکز شهر برطرف می شود و این موضوع به بی نظمی دامن زده است.

وی عنوان می‌کند: اگر بازارچه هایی در اطراف شهر راه بیفتد می تواند از این تراکم بکاهد ضمن آنکه شغل جدید ایجاد می شود و سرمایه های سرگردان جمع آوری می شود و محلات هم زودتر رونق می گیرد.

شهری شدن حق همه است اما نه با مهاجرت

کارشناس ارشد توسعه روستایی در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: حق همه مردم است که شهری باشند اما این شهری شدن نباید با مهاجرت اتفاق بیفتد.

جواد رشیدی افزود: منظور از زندگی شهری این است که تمامی امکاناتی که یک شهری از آن برخوردار است باید در اختیار روستایی قرار گیرد و روستایی با برخورداری از امکانات شهری به تولید و کشاورزی و دامداری مشغول باشد.

وی عنوان کرد: در بسیاری موارد کیفیت زندگی مهاجران در شهر بسیار پایین ‌ر از روستا می شود و به جای تولید به این دلخوش هستند که  کنار  خیابان بمانند تا کارفرمایان آنها را برای کارگری انتخاب کند و تمام درآمدی که از کارگری عایدشان می شود صرف خوراک و اجاره بهای مسکن می‌شود.

کارشناس ارشد روستایی می‌گوید: این گونه می‌شود که خیلی از این افراد که املاک خود را نفروخته اند دوباره به روستا بر می‌گردند و آنهایی که راه بازگشت ندارند در یک چهاردیواری زندگی را شروع می کنند و با نخوردن و نپوشیدن هر روز خشتی از بنای خانه شان را می‌گذارند.

تکریم روستا جلوی برخی مهاجرت‌ها را می‌گیرد

علی حسینی پژوهشگر مسایل روستا نیز می‌گوید:بیش از ۲۰ دستگاه وظیفه خدمات‌رسانی به روستاها را دارند که هیچ کدام به تعهدات و وظایف خود عمل نمی‌کنند.

وی افزود: بیکاری یا فقر تنها دلیل مهاجرت نیست و گاهی جوان روستایی, صرف شهری شدن را نوعی پیشرفت تلقی کند در نتیجه تکریم روستا و روستایی هم موضوع بسیار مهمی است که باید مورد توجه مسوولان قرار بگیرد.

مهندسی اجتماعی راه برون رفت از مشکلات

وی می‌گوید: فرهنگ مساله‌ای جدی  است و با مهندسی اجتماعی در روستاها می توان بستر فرهنگی اقتصادی را فراهم ساخت.

حسینی اضافه می‌کند: هم اکنون راهبرد مهندسی اجتماعی در روستاها را برخی دستگاه‌ها به عنوان یکی از راه‌های برون رفت از مشکلات مطرح می کننداما این مهندسی توسط دستگاه‌های دولتی و نیمه دولتی محکوم به شکست است بیشتر جنبه ابزاری برای تحقق ماموریت ها و اهداف سازمانی دارد و منجر به توسعه پایدار روستایی نمی شود

وی ادامه می دهد: لازم نیست دولت کار خیلی بزرگ و عجیب غریبی برای ایجاد اشتغال در روستاها انجام دهد، گاهی اوقات با یک حمایت مالی کوچک در حد توانمند سازی و یا  آموزش به موقع و مسئولانه می‌تواند به مردم یک منطقه کمک کرد.

حسینی  با اشاره به اتلاف سیب در مناطق سردسیری استان می‌گوید: اگر افراد آموزش می دیدند می توانستند مازاد مصرفشان را به صورت برگه سیب خشک کنند و به عنوان آجیل در مدارس از آن استفاده می شد اما متاسفانه جهاد کشاورزی و یا تعاون روستایی چون احساس تعهد نمی کنند هیچ راه حل جایگزینی به مردم نشان نمی دهند و این گونه می شود که یک باغدار سرخورده از هدر رفت تلاشش فقط می تواند به فرزندش توصیه کند راه دیگری غیر از کشاورزی و باغداری پیش بگیرد.

فرزندان راه پدران را ادامه نمی‌دهند

به گفته حسینی بر اساس آمارها بسیاری از روستاهای ما خالی از سکنه هستند و متوسط سن کشاورزان در استان ۵۸ سال است و این برای مسئولان زنگ خطر است که در استانی که طبیعتش هم در مناطق گرمسیر و هم سردسیر مناسب کشاورزی است جوانان شغل پدرانشان را ادامه نمی دهند.

ازرش‌ها در روستا و شهر متفاوت است

یک کارشناس معماری در این زمینه به تسنیم گفت: زنان در روستا در کنار هم جمع می شوند قالی و گلیم می بافند، گلدوزی می کنند  یا با همکاری هم نان می پزند.

زهرا دارابی افزود: همین افراد بعد از مهاجرت کاری برای انجام دادن ندارند پس در کنار هم جمع می شوند و صحبت می کنند و حتی در بسیاری موارد افسردگی‌های ناشی از این نوع زندگی زنان را از پای در می آورد و این دور هم نشستن‌ها که در روستا ارزش بود در شهر چهره زشتی به خود می‌گیرد.

وی بیان کرد: بچه هایی که درروستا بدون محدودیت برای خودشان تفریح داشتند در شهر یک دفعه با مسایلی روبرو می شوند که نمی‌دانند باید در مواجهه به آن چه رفتارهایی از خود نشان دهند و این گونه می شود در مکان‌های مهاجر پذیر جرم و اعتیاد و بزهکاری بیشتر می شود و ضمن آنکه خانواده‌ها هم به خوبی از خطرات زندگی جدید آگاهی ندارند.

روند افزایش مهاجرت در شهرستان کهگیلویه نگران کننده است

استاندار کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه نسبت روستائیان به شهرنشینان هم‌اکنون ۴۷ درصد است، گفت: روند شهرنشینی و مهاجرت از روستاها به شهر در این استان رو به افزایش است و انتظار می‌رود ‌برای جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر چاره‌اندیشی شود.

خادمی روند افزایشی مهاجرت در شهرستان کهگیلویه را نگران کننده دانست و افزود: باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود زیرا در صورت ادامه این روند باید منتظر بحران روستاهای خالی از سکنه بسیاری باشیم.

وی ابراز کرد: یکی از مهمترین دغدغه‌های مدیریت استان جلوگیری از روند افزایشی مهاجرت در شهرستان کهگیلویه است و مدیریت این مهم را مهمترین هنر مدیران متولی می‌دانیم.

خادمی با اشاره به اینکه در برخی شهرهای استان پایه‌های برای کاهش رغبت مردم به مهاجرت وجود دارد، عنوان کرد: در استان کهگیلویه و بویراحمد عمده فعالیت‌ها توسط دولت و بدنه اجرایی انجام می‌شود و به همین دلیل شاهد کاهش مهاجرت در شهر یاسوج هستیم.

وی ابراز کرد: گچساران از قدیم از شهرهای مهم و تولید کننده نفت و گاز است و پتانسیل خوبی برای نگهداری جمعیت دارد اما مسئولان باید دهدشت را مدیریت کنیم و آنچه تاکنون در دهدشت اتفاق افتاده نشان دهنده این است که ما خوب نتوانستیم کاری انجام دهیم و از آنچه که استعدادهای طبیعی دهدشت است درست استفاده کنیم و جمعیت را نگه‌داریم.

نماینده عالی دولت در کهگیلویه وبویراحمد افزود: در شهرستان کهگیلویه آنطور که حقش بوده کار نشده و در بخشی از کارها سرعت پیشرفت نسبت به سایر مناطق کمتر بوده است.

محرومیت مهم‌ترین عامل مهاجرت‌های سردسیری و گرمسیری

نماینده مردم کهگیلویه، بهمئی، چرام و لنده در مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه گفت: مهم‌ترین عامل مهاجرت مردم کهگیلویه به سمت مرکز استان ،محرومیت است.

حجت الاسلام سید علی محمد بزرگواری ادامه می‌دهد: اغلب نقاط کهگیلویه از آب شرب هم برخوردار نیستند و در نتیجه مردم ناچار هستند مهاجرت کنند و از آنجایی که یاسوج مرکز استان است و آب و هوا و طبیعت مناسبی دارد مقصد خوبی برای مهاجران است.

وی به تسنیم گفت: مردم در روستاهای حوزه انتخابیه‌ام در گذشته کشاورز بودند ولی بحران کم آبی آنها را مجبور به مهاجرت کرده  است.

به عقیده بزرگواری احداث جاده‌ها و محورهای مواصلاتی استاندارد که شهر و روستا را به هم نزدیک کند می تواند مهاجرت‌ها را کمتر کند.

وی می‌گوید: دولت باید به مناطق محروم نگاه ویژه ای داشته باشد و استان ما هم شهر و هم روستایش محروم است.

حاشیه‌نشینی چهره شهر را زشت می‌کند

فرماندار بویراحمد نیز در این زمینه گفت: وقتی روستاییان به شهر می آیند مزایا و معایبی دارد و افرادی که از روستا می آیند سرمایه های فکر و مادی خود را به شهر می آورند  و شهر از این سرمایه ها استفاده می برد.

محمد کاظم نظری اظهار داشت: اما همیشه هم مهاجرت در میان نخبگان و ثروتمندان اتفاق نمی افتد،  برخی از مهاجران به امید زندگی بهتر وارد شهر می‌شوند و به دلیل محدودیت های مادی  مجبور هستند در حاشیه شهرها مستقر شوند.

وی تصریح کرد: متاسفانه زندگی های حاشیه نشینی علاوه بر اینکه چهره شهر را زشت می کنند  مکان‌های مستعد جرم و جنایت می سازد و از آدم های تولید کننده یک مصرف کننده صرف می سازد.

نظری تاکید کرد: باید در برنامه ریزی‌ها مهاجرت ها و آسیب های ناشی از آن توجه جدی شود.

مهاجران اغلب حق و حقوق شهرداری را نمی پردازند

شهردار شهر یاسوج نیز در این زمینه گفت: وظیفه شهرداری خدمت رسانی به همه شهروندان  است و مهاجر و غیر مهاجر فرقی ندارد اما املاک برخی مناطق شهر را بدون هماهنگی با شهرداری و بدون پرداخت حق و حقوق شهرداری  به مهاجران فروخته اند.

محمد علی جاوید در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: همواره برخی گله مند هستند که شهرداری چرا در حاشیه های شهر  که مهاجر پذیر هستند خدمات وسیعی ارایه نمی دهد و مهم‌ترین دلیل این مسئله است که شهرداری نمی تواند از مردم یک منطقه عوارض بگیرد و برای منطقه دیگری آن را خرج کند.

روستاها نیازمند سند چشم انداز هستند

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد نیز در این زمینه گفت: فراهم کردن بستر لازم برای ایجاد کار و اشتغال و مشاغل خانگی، مهیا کردن شرایط بهداشت و درمان و ارائه خدمات در حوزه های مختلف از جمله راه، گاز و شبکه های اینترنتی  برای جلوگیری از مهاجرت ها بسیار ضروری است.

پژمان نیک اقبالی تاکید کرد: با توجه به مزیت‌ها و ظرفیت‌ها باید نگاهی جامع و کلی به همه روستاهای این استان داشته باشیم.

وی نیز همچون سایر کارشناسان معتقد است که افزایش طول محورهای مواصلاتی شهر و روستا، بهسازی راه‌های روستایی،ترغیب کشاورزان برای کشت گیاهان دارویی و توسعه گلخانه ها ،پرورش ماهی و مرغ و غیره می‌تواند به افزایش درآمد روستاها و توسعه پایدار آنها کمک کند.

مهاجرت بی‌رویه عامل اصلی ایجاد سکونت‌گاه‌های غیررسمی در یاسوج است

مدیرکل بهزیستی کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه مهاجرت بی‌رویه عامل اصلی ایجاد سکونت‌گاه‌های غیررسمی در یاسوج است، افزود: یکی از معضلات اکنون در شهر یاسوج ایجاد سکونت‌گاه‌های غیررسمی توسط افراد مهاجر است.

سید علی‌رضا موسوی امجد گفت: به‌واسطه وجود افراد مهاجر شغل‌های کاذبی در سطح شهرهای مختلف استان ایجاد شده است.