چالش‌ های معیشت روزنامه ‌نگاران و خبرنگاران

همایش«چالش‌ های معیشت روزنامه ‌نگاران» با هدف آگاهی از تجربه ها و ارایه راهکارهای بهبود وضعیت معیشتی روزنامه نگاران با سخنرانی صاحبنظران این حوزه برگزار شد.

آوای جنوب؛

سه شنبه چهاردهم اردیبهشت ماه همایشی با عنوان چالش های معیشت روزنامه نگاران در سالن شهید همت دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در این نشست، «محمد بلوری» روزنامه نگار پیشکسوت و بنیانگذار حادثه نویسی مطبوعات ایران، «محمود مختاریان» مدرس روزنامه نگاری و مدیر تحریریه در نشریه های مختلف، «فریبرز بیات» نخستین سردبیر فصلنامه رسانه، «محمدتقی روغنی ‌ها» مدیر مسوول پیشین روزنامه ایران و مدرس روزنامه نگاری و «کامبیز نوروزی» حقوقدان و عضو هیات منصفه دادگاه مطبوعات سخنرانی کردند.
این نشست در ۲ بخش برگزار شد؛ بخش نخست درباره «تجارب معیشتی روزنامه‌ نگاران» و بخش دوم به «راهکارهای ارتقای معیشت روزنامه‌ نگاران» اختصاص یافت. در فاصله زمانی میان ۲ بخش نیز نماهنگی درباره انجمن صنفی روزنامه ‌نگاران پخش شد.

***در گذشته وضعیت روزنامه نگران بهتر بود
بلوری به عنوان نخستین سخنران این مراسم، به لزوم انتقال تجربه در حرفه روزنامه نگاری پرداخت و از کم تجربه بودن روزنامه نگاران و ضعف روزنامه‌ های کنونی انتقاد کرد.
بلوری رقابت را مهمترین ویژگی روزنامه ها در گذشته برشمرد. وی همچنین وضعیت معیشتی روزنامه ‌نگاران را در گذشته بهتر از اکنون دانست و تصریح کرد: در آن دوره روزنامه‌ نگاران اعتبار و امنیت شغلی داشتند و همین امر باعث رونق روزنامه ‌ها شده بود اما اکنون روزنامه ها درآمد کافی ندارند و روزنامه نگاران به دلیل مشکل درآمد و معیشت، نمی توانند چندان کارآیی خوبی داشته باشند.
مختاریان دومین سخنران این نشست بود که درباره ممیزی و سانسور در روزنامه ها سخن گفت. وی از خبرنگاران درخواست کرد سخنانش را منتشر نکنند.

*** بیشتر نگاه ها به روزنامه نگاری، سیاسی است
بیات به عنوان سومین سخنران نشست، به نقش رسانه های جدید و اثرگذاری آن ها بر رسانه های سنتی پرداخت. وی در این باره گفت: رسانه در حال تبدیل شدن به یک فرهنگ و زبان است. رسانه ها به نوعی همه هستی اجتماعی ما را شکل می دهند. در این فضا است که همه جامعه به نوعی با رسانه در ارتباط هستند.
بیات افزود: در چنین فضایی اگر روزنامه نگاران به داشته های پیشین خود اکتفا کنند و دنبال دانش جدید نروند، مزیت های نسبی خود را از دست می دهند و قافیه را خواهند باخت.
وی یادآور شد، در حال حاضر ما از گروه متخصص تولیدکننده اطلاعات فاصله می گیریم چرا که عصر روزنامه نگاری شهروندی فرا رسیده است و مردم رسانه های خودشان را خواهند داشت. برای نمونه نشریه هایی همچون «نیوزویک» و «ایندیپندنت» دیگر به صورت چاپی منتشر نمی شوند.
بیات ادامه داد که روزنامه نگاری و فعالیت رسانه ای به عنوان یک حرفه و بنگاه اقتصادی شناخته نمی شوند چرا که بیشتر نگاه ها به این حرفه سیاسی است. او این موضوع را مانع اساسی در راه بهبود وضعیت روزنامه نگاری دانست.
وی، نشان دادن روزنامه نگاری به عنوان یک حرفه به ویژه اقتصادی دانستن آن، گسترش مطبوعات مستقل و سرمایه گذاری در ایجاد بنگاه های رسانه ای، توجه به قراردادهای جمعی و داشتن نظام و نهاد صنفی برای حرفه روزنامه نگاری، سهیم کردن روزنامه نگاران در سهامی روزنامه ها و تعیین حداقل دستمزدها بر اساس معیارها و شاخص های جهانی را از جمله راهکارهای بهبود وضعیت روزنامه نگاری دانست.

***بیمه خبرنگاران از مسایل اساسی است
روغنی ها که سخنران بعدی این نشست بود، سخنانش را با طرح پرسش هایی درباره تیراژ روزنامه ها آغاز کرد و گفت باید ببینیم استانداردها در این زمینه چیست و ما کجا قرار داریم.
وی ادامه داد: در حالی که تیراژ همه روزنامه های چاپی ایران به یک میلیون نسخه نمی رسد، پس چگونه می توانیم از معیشت سخن به میان آوریم. از طرفی نیز شاهدیم که فضای مجازی، رسانه های مکتوب و سنتی را تهدید می کند.
روغنی ها افزود: با وجود این که ما در کشور روزنامه نگاران خوبی داریم اما یکی از آسیب های جدی که روزنامه نگاری کشور را تهدید می کند، کپی پیست کردن است. متاسفانه این روش تبدیل به فضای غالب روزنامه نگاری کشور شده است.
وی یکی از مساله های موجود را بیمه نکردن خبرنگاران دانست که به مدیریت سازمان ها و موسسه های رسانه ای بر می گردد.
مدیر مسوول پیشین روزنامه ایران از امنیت شغلی روزنامه نگاران سخن به میان آورد و تاکید کرد: برای تامین امنیت شغلی روزنامه نگاران نیازمند حمایت های اجرایی هستیم.

*** درآمدهای روزنامه نگار کفاف زندگی را نمی دهد
نوروزی آخرین سخنران این نشست بود. او در ابتدای سخنان خود گفت که امروز (سوم می) روز جهانی آزادی مطبوعات است و نبود آزادی مطبوعات، مهمترین مشکل معیشتی روزنامه نگاران به شمار می رود.
وی افزود: روزنامه‌ نگاری در ایران یک زندگی آونگی است چرا که روزنامه نگاران در وضعیت خوف و رجای بودن و نبودن به سر می برند. …با آن که بر وضعیت روزنامه نگاری در ایران انتقادهای بسیاری وارد می شود اما روزنامه نگاری در ایران طی ۲۵ سال اخیر، درخشانترین دوره خود را تجربه کرده است.
وی با بیان این که کارفرماها آدرس غلط می‌دهند، گفت: در واقع هزینه مزد و مزایای روزنامه ‌نگاران اگر بخواهد حتی مطابق با استانداردها پرداخت شود ۱۰ تا ۱۵ درصد کل هزینه ‌های آن رسانه هم نمی‌شود. سوال اینجا است که چرا یک مدیر مسوول هزینه های مختلف می دهد اما حداقل مزد پرسنل روزنامه نگار را پرداخت نمی کند؟!
نوروزی یکی از مشکل های روزنامه نگاران را انقطاع نسلی روزنامه نگاران دانست و یادآور شد در دهه ۶۰ ، روزنامه های «اطلاعات» و «کیهان» روزنامه نگاران خوبی را تربیت کردند که در دهه ۷۰ به بلوغ رسیدند اما پس از این دهه خیلی از آن ها کنار گذاشته شدند.
وی افزود: درآمدهای روزنامه نگاران کفاف هزینه های زندگی را نمی دهد و روزنامه نگار مجبور است که در چند رسانه کار کند.
نوروزی همچنین موضوع حمایت شغلی از صنف روزنامه نگاری را مهم دانست و تصریح کرد که بازگشایی صنف روزنامه‌نگاری از شعارهای روحانی بود. حال باید او و معاونانشان پاسخگو باشند. وی ادامه داد: با وجود احترامی که برای دولت یازدهم قایلم باید بگویم که آن ‌ها کمترین اعتنایی به این موضوع ندارند.
«ماشاالله شمس الواعظین» نیز از دیگر روزنامه نگارانی بود که باید در این نشست سخنرانی می کرد که این اتفاق رخ نداد. در پایان به سخنرانان این مراسم لوح یادبودی اهدا شد.