چرا اصلاح طلبان این روزها از عدم صلاحیت روحانی و معرفی جایگزین وی صحبت می کنند؟

این روزها دیگ سیاست در ایران به خوبی گرم شده و به تدریج آنقدر داغ می شود که محتویات درون این دیگ، به زودی بالا و پایین پریدن هایشان را آغاز می کنند؛ بالا و پایین پریدن هایی که البته پیش از جوش آمدن دیگ هم آغاز شده است.

این روزها در عرصه سیاست انتخاباتی ایران، آنقدر که برخی گروه های اصلاح طلب تمایل دارند از مباحثی درباره رد صلاحیت حسن روحانی رئیس جمهور مستقر صحبت کنند، هیچ گروه دیگری، چنین تمایلی ندارد. اصلاح طلبانی که به ظاهر، باید طرفدار ادامه ریاست جمهوری روحانی در دور دوم نیز باشند، اما هر فرصتی را غنیمت می شمارند تا با شخصیت های تأثیرگذار درباره احتمال رد صلاحیت روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده، صحبت کنند.

کار به جایی رسیده که امروز یکی از روزنامه های اصلاح طلب، تیتر خود را به آماده باش اصلاح طلبان برای معرفی گزینه جانشین روحانی اختصاص داده است؛ آن هم دقیقا در روزی که خبر رسید، معاون اول رئیس جمهور با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با جمع کردن رسانه های اصلاح طلب، استارت اول دولتی ها را برای انتخابات ریاست جمهوری زدند. از آن سو، برخی دیگر از فعالان شناخته و شاخص اصلاح طلب هم در این روزها بارها از گزینه جانشین روحانی در صورت رد صلاحیت روحانی سخن گفته اند؛ مباحثی که البته در پس هر یک از آنان سناریوهایی نهفته است.

شاید نخستین سناریویی که اصلاح طلبان برای طرح موضوع رد صلاحیت روحانی در نظر دارند، این باشد که  این مواضع و سخن گفتن از رد صلاحیت احتمالی روحانی با هماهنگی دولت صورت گرفته باشد، تا در چند ماه مانده به انتخابات، اصلاح طلبان بتوانند کلیدواژه هایی که ممکن است در بسیج توده های ناراضی از عملکرد دولت روحانی موثر باشد، شناسایی کنند.

بنا بر این سناریو، اگر درجه حساسیت عامه مردم به رد صلاحیت روحانی بالا باشد، آنان می توانند از این عامل هم به عنوان ابزار فشار و هم برای بسیج توده ها برای حمایت از روحانی استفاده کنند. البته با اینکه تا امروز بارها اصلاح طلبان در این باره سخن گفته اند، ولی چندان حساسیتی در جامعه ایجاد نشده است.

شاید اصلاح طلبان سناریوی دوم را از انتخابات مجلس شورای اسلامی الهام گرفته باشند. در آن انتخابات لیست سی نفره اصلاح طلبان در تهران با آنکه چهره چندان قدرتمند و سرشناسی را با خود یدک نمی کشید، کامل پیروز انتخابات شد. حال ممکن است با تعمیم آن انتخابات به انتخابات ریاست جمهوری، آنان تصور کنند که هر گزینه ای، ولو چهره ای ناشناخته تر اما مورد قبول شورای نگهبان را با پرچم اصلاح طلبی روانه انتخابات کنند، پیروزی را حاصل خواهند کرد که البته با توجه با اینکه انتخابات ریاست جمهوری فقط در تهران نیست و نتیجه انتخاباتی که در وسعت کشور برگزار می شود، با نتیجه انتخاباتی که فقط در تهران برگزار می شود، یکسان نیست، این سناریو احتمال کمتری دارد.

سناریوی سوم طراحی شده از سوی اصلاح طلبان در راستای القای رد صلاحیت روحانی، ممکن است نوعی سهم خواهی بیشتر برای دور دوم ریاست جمهوری احتمالی روحانی باشد، زیرا این جریان، یعنی جریان اصلاحات می داند که در انتخابات آینده نیز نمی تواند کاندیدایی را روانه انتخابات کند که هم سبد رأی و پایگاه اجتماعی قابل توجهی داشته باشد و هم شورای نگهبان صلاحیت او را تأیید کند. لذا از هم اکنون با طرح گزینه جایگزین روحانی، به وی فشار آورده و با کناره گیری جایگزین احتمالی در صورت تأیید صلاحیت روحانی، پس از پیروزی وی، سهم بیشتری از او طلب خواهند کرد، به ویژه اینکه با فرض پیروزی روحانی در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، در سال ۱۴۰۰ کار به صورت جدی برای اصلاح طلبانی که کج دار و مریز هشت سال قدرت اجرایی کشور مستقیم و غیر مستقیم در دستان آنان بوده، سخت می شود.

سناریوی چهارم اصلاح طلبان برای طرح عدم صلاحیت احتمالی روحانی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده، ممکن است ایجاد فشار سیاسی و جو روانی علیه شورای نگهبان باشد، به گونه ای که شورای نگهبان، ماه ها پیش از برگزاری انتخابات، ناچار به موضع گیری درباره این فشارها شود و به گونه ای در هنگام تعیین یا احراز صلاحیت ها، منفعلانه عمل کند و آن گونه که برخی گروه ها تمایل دارند، تصمیم گیری کند که البته این سناریو هم احتمال تحقق کمتری دارد.

به نظر می رسد، سناریوی اصلاح طلبان برای سنجش میزان حساسیت مردم به رد صلاحیت روحانی و معرفی جانشین برای وی و همچنین سناریویی که نتیجه آن، سهم خواهی بیشتر از دولت آینده احتمالی روحانی است، بیشتر و سنجیده تر می تواند مباحث فراوان اصلاح طلبان درباره رد صلاحیت روحانی را تبیین کند.