شـرکـت ملـی مـناطق نفت‌خیز جنوب بـزرگـتـریـن تـولـیـدکـنـنـده نـفت کشور است که مسئولیت تامین خوراک پالایشگاه‌ها و بخش اعظم نفت صادراتی کشور را از طریق سازمان‌های ستادی و شرکت‌های ۹ گانه تابع به عهده دارد . این شرکت هم‌اکنون با بیش از ۴۵ میدان هیدروکربوری بزرگ و کوچک در گستره‌ای افزون بر ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع از استان بوشهر تا شمال خوزستان، حدود ۸۰ درصد نفت خام و ۱۶ درصد گاز کشور را تولید می‌کند. به منظور آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این شرکت استراتژیک و مهم کشور به ویژه در دوران پسابرجام با مهندس بیژن عالی‌پور مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌آید:

جناب آقای مهندس؛ جنابعالی در دوران سخت تحریم و در شرایط بسیار دشواری که صنعت نفت و کشور دچار آن بود، مسئولیت مدیرعاملی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب را عهده‌دار شدید. شرایطی که صنعت نفت با کمبود شدید منابع مالی، تحریم‌های سخت، کاهش تولید و برنامه‌های بسیار انقباضی مواجه بود. می‌خواستم بپرسم جنابعالی کاهش تولید بوجود آمده و بازگشت دوباره برای افزایش تولید را چگونه مدیریت کردید که منجر به این اتفاق بزرگ شد؟

بنده با وجود اینکه می‌دانستم شرایط بسیار سختی است این مسئولیت را به خاطر مهندس زنگنه پذیرفتم. به قول خود وزیر نفت شرایط بحرانی ما از نظر نقدینگی و … از نیمه دوم سال ۹۳ و درست از زمانی که بنده منصوب شدم آغاز شد. بنابراین با ایجاد تغییراتی در سیستم، جابجایی برخی از همکاران و طراحی یک برنامه مدون تلاش کردیم پس از تحریم به تولید مطلوب و مورد نظر خود برسیم. در این راستا در وهله نخست بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ جلسه تنها برای تعمیرات اساسی و اقدامات مهندسی برگزار کردیم که نتیجه آن، انجام بیش از ۲۰ هزار مورد اقدامات مهندسی و درون‌چاهی، بیش از ۳۰۰ مورد تعمیرات اساسی توربین و کمپرسورها، بیش از ۴ هزار مورد اصلاحیه‌های فرآیندی شامل خطوط لوله، ماشین‌آلات و تجهیزات، بیش از ۴ هزار مورد تعمیرات اساسی تجهیزات و موارد بسیار زیادی که در این شرایط بسیار سخت تحریم و کمبودها در زمینه تامین قطعات توسط شرکت‌های بهره‌بردار انجام شد، بود. این کارهای بزرگ با برنامه‌ریزی امور مهندسی، مدیریت تولید، برنامه‌ریزی تلفیقی و … هم به وسیله برون‌سپاری در رابطه با تعمیرات و هم توسط شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی نفت‌خیز جنوب مانند شرکت توربین و شرکت‌های بهره‌برداری انجام شد. برای نمونه دو هفته پس از انتصاب بنده در جلسه پیگیری تولید که هر دو هفته یک بار برگزار می‌گردد، نامه مدیریت نظارت بر تولید نفت و گاز شرکت ملی نفت ایران، بررسی شد. بر اساس این نامه، اگر تا یک ماه آینده اقدام به موقعی صورت نمی‌گرفت، تولید شرکت نفت کارون که در شرایط عادی یک میلیون و ده تا یک میلیون و ۲۰ هزار بشکه بود به ۴۷۷ هزار بشکه می‌رسید و شرکت‌های دیگر نیز به همین نسبت با کاهش تولید مواجه می‌شدند. در این راستا دو اقدام اساسی برای افزایش تولید شامل جبران حدود ۲۰۹ هزار بشکه کاهش‌های سال ۸۹ و دیگری جبران کاهش‌هایی که به دلیل بسته شدن چاه‌ها و مشکلات تعمیرات کارخانجات ایجاد شده بود انجام شد و توانستیم نزدیک به ۹۰۰ هزار بشکه تولید را افزایش داده و آن را در حال حاضر به ۳ میلیون بشکه برسانیم. برای این منظور، چند پروژه را راه‌اندازی کردیم که سه پروژه با حضور مهندس زنگنه وزیر نفت شامل نمک‌زدایی لب‌سفید با ظرفیت ۳۰ هزار بشکه، واحد نمک‌زدایی هفت‌شیلان با ظرفیت ۵۵ هزار بشکه و واحد نمک‌زدایی اهواز ۲ با ظرفیت ۲۵ هزار بشکه به بهره‌برداری رسید. همچنین در این مدت خط لوله ۲۶ اینچ اهواز به پالایشگاه آبادان و پروژه‌های دیگری که شامل طرح‌های نفت و گاز و در نگهداشت و افزایش تولید موثر بوده راه‌اندازی شده است. در حال حاضر که قصد داریم به تولید ۳ میلیون بشکه برسیم باید واحد نمک‌زدایی رگ‌سفید یک با ظرفیت ۵۵ هزار بشکه، واحد نمک‌زدایی گچساران سه با ظرفیت ۱۱۰ هزار بشکه و پمپ‌های HPS در آینده نزدیک برای تامین ۶۰ تا ۷۰ هزار بشکه راه‌اندازی شود. همچنین پروژه‌های دیگری مانند پروژه‌های نمک‌زدایی و تزریق گاز داریم که باید در شش‌ماه آینده راه‌اندازی شود. این پروژه‌ها شامل نمک‌زدایی متمرکز ۲۲۰ هزار بشکه‌ای اهواز آسماری که بزرگترین واحد نمک‌زدایی خاورمیانه محسوب می‌شود، همچنین واحد نمک‌زدایی هفتگل نفت‌سفید با ظرفیت ۴۵ هزار بشکه، جمع‌آوری واحد بهره‌برداری هفتگل، نمک‌زدایی ۵۵ هزار بشکه‌ای بی‌بی حکیمه یک، تزریق گاز لب‌سفید، تزریق گاز قلعه‌نار، تزریق گاز گچساران به عنوان یکی از بزرگترین واحدهای ما در این زمینه و … است. این پروژه‌ها علاوه بر پروژه‌هایی که در دو سه ماه آینده راه‌اندازی می‌شوند هم در زمینه کیفیت نفت و هم افزایش تولید تاثیرگذار خواهند بود. این اقدامات انجام شده به قول مهندس زنگنه «باعث شگفتی کارشناسان نفتی در دنیا شد» چراکه وقتی وزیر نفت در اجلاس اوپک حضور یافت، کشورهایی مانند عربستان سعودی و حوزه خلیج فارس با کنایه می‌گفتند جمهوری اسلامی قصد دارد ظرف شش‌ماه ۵۰۰ هزار بشکه به تولید خود بیافزاید در صورتی که ما موفق شدیم نزدیک به یک میلیون بشکه تولید خود را افزایش دهیم. به نظر من این موفقیت در وهله نخست کمک خدا و در مرحله دوم به دلیل هماهنگی، همکاری، صمیمیت، همدلی و همزبانی همه همکاران شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و حمایت‌های مهندس جوادی و آقایان پاک‌نژاد و کاردر و در راس آنها مهندس زنگنه وزیر نفت بوده است. در مدت یاد شده با مشکلات متعددی مواجه بودیم به طوری که از اسفندماه ۹۳ تا پایان شهریور ۹۴ فقط ۴۰ میلیارد تومان پول دریافت کردیم. همچنین در سال ۹۴ نیز به مدت ۴ ماه ۱۶ دکل خود را به دلیل کمبود نقدینگی و بدهی بسیار زیاد به پیمانکاران گل و … در اختیار نداشتیم‌. در این مقطع حدود ۲۴۸۰ میلیارد تومان به صورت سرمایه‌ای و حدود ۷۰۰ میلیارد تومان در بخش جاری بدهی داشتیم. در این زمینه خوشبختانه پیمانکاران، سازندگان، تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان کالا نهایت همکاری را بدون هیچ‌گونه تنشی با ما به عمل آوردند و این سختی‌ها را تحمل کرده و هیچ اعتراضی نکردند تا ما توانستیم با تزریق مقداری نقدینگی مشکلات را تا حدودی برطرف نماییم. در حال حاضر هم بیش از هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بدهی سرمایه‌ای و ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان بدهی جاری داریم. این موضوع نشان‌دهنده این است که همه در استان خوزستان و خارج از این استان همکاری لازم را برای عبور از بحران انجام داده‌اند و همکاران ما در شرایط دشوار کاری مانند گرد وغبار، گرمای بالای ۵۰ درجه سانتی‌گراد و هوای شرجی بالای ۹۰ درصد توانستند به اهدافی که از پیش تعیین شده بود دست یابند. البته ما هنوز هم با توجه به گستردگی تاسیسات و خطوط لوله دشواری‌های زیادی برای تعمیر و بازسازی آنها داریم به طوری که ما ۲۷ هزار کیلومتر خطوط لوله فرسوده و تاسیسات کهنه که ۹۹ درصد آنها در پیش از انقلاب ساخته شده است، داریم ولی با رصد کردن، ضخامت‌سنجی، پیگیری‌های مرتب و منظم همکاران در واحدهای بهره‌برداری و سایر تاسیسات که به صورت شبانه‌روزی در حال فعالیت هستند خوشبختانه شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با روسفیدی از این امتحان الهی بیرون آمد و موفق شد در شرایط دشوار تحریم، تولید خود را به میزان حداکثری برساند که این امر در وهله اول باعث شادی همکاران و مقام عالی وزارت و در نهایت ملت سرافراز ایران شد.

در ادامه این راه سخت با توجه به نیازهای جدی که مناطق نفت‌خیز جنوب به‌ویژه با توجه به عقب‌ماندگی تاریخی و تاسیسات فرسوده دارد، انتظار و توقع جنابعالی از وزارت نفت و شخص مهندس زنگنه که حمایت خاصی را از این شرکت به عمل آورده است، برای ادامه این راه و سیاست‌های افزایش تولید نفت در مناطق نفت‌خیز جنوب چیست؟

خوشبختانه جناب آقای مهندس زنگنه و اعضای محترم هیات‌‌مدیره شرکت ملی نفت ایران با وجود همه کمبودها و مشکلات توانستند تا حدودی نقدینگی مورد نیاز ما را تامین نمایند. انتظار ما این است همان‌گونه که تاکنون با تمام وجود از ما پشتیبانی کرده‌اند نسبت به تامین نقدینگی اعم از ارزی و ریالی اقدام نمایند تا ما به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یافته و بتوانیم با خیال راحت پروژه‌هایی که برای نگهداشت، افزایش و کیفیت تولید در نظر داریم اجرا کرده و با این اقدام ارز مورد نیاز کشور را تامین نماییم.

لطفاً در مورد نیروی انسانی فعال در این شرکت که جزء زحمتکش‌ترین کارکنان صنعت نفت هستند توضیح دهید. به نظر شما این نیروها چه انتظاراتی دارند و جنابعالی تا چه میزان می‌توانید این انتظارات و توقعات را برآورده نمایید.

در این راستا مکاتباتی با مهندس زنگنه انجام داده و مشکلات را منعکس کرده‌ایم. ما در حال حاضر ۱۵ هزار نفر نیروی رسمی و بیش از ۲۷ هزار نفر کارکنان حجمی شامل ارکان ثالث، قرارداد موقت و قرارداد معین داریم و انتظارمان این است که در وهله اول وضعیت کارکنان غیررسمی به طور شفاف و روشن مشخص و به آنها مانند همکاران رسمی مزایا تعلق گیرد. همچنین با توجه به شرایط سخت زیست محیطی شامل گرد و غبار، دمای هوای بسیار بالا و شرجی، متاسفانه تخصیص مزایا به کارکنان فعال در جنوب به‌ویژه شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب متناسب با این شرایط سخت نبوده است تا این عزیزان با انگیزه بیشتری به کار خود ادامه دهند.

پس در واقع میل قلبی جنابعالی این است که ۲۷ هزار نفر نیروی حجمی غیر رسمی ساماندهی شوند؟

بله. در این زمینه فرض کنید مثلا مزایای این همکاران مانند کارکنان قرارداد مدت معین شود و توسط اداره تدوین مقررات، مدیریت توسعه منابع انسانی وزارت نفت و شرکت ملی نفت در مورد مزایایی که به کارکنان صنعت نفت فعال در جنوب اختصاص می‌یابد تجدیدنظر گردد. این موضوع باعث می‌شود مانند گذشته بسیاری از کارکنان صنعت نفت تمایل به فعالیت در مناطق عملیاتی داشته باشند ولی در حال حاضر به دلیل اینکه مزایا آنچنان چشمگیر نیست همچنین فرسودگی تاسیسات و خستگی انجام چند باره کارها این امر میسر نشده است. همچنین حرکت به سمت ساخت داخل، کمبودها و محدودیت‌هایی ایجاد کرده است. البته در سالی که بنابر فرمایش مقام معظم رهبری به عنوان «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» نامگذاری شده است، کمک به ساخت داخل قطعات بیش از پیش ادامه دارد. در ابتدای حضور بنده در این شرکت اقداماتی در راستای ساخت داخل انجام شده بود ولی آنطور که باید و شاید تامین نیازها از توانمندی داخلی انجام نمی‌شد. همانطور که می‌دانید برای انجام مهندسی معکوس و ساخت قطعات یدکی مانند قطعه اصلی با توجه به تجربه کم سازندگان داخلی، تا زمانی که این شرکت‌ها به تجربه و توانمندی لازم برسند این قطعات یدکی، کیفیت مورد نظر را ندارند. ولی کم‌کم تست‌های میدانی و استفاده از این قطعات، باعث شده در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد قطعات به کیفیت مورد نظر برسند. بر اساس دستورالعملی که مقام عالی وزارت برای ساخت داخل۱۰ خانواده کالا ارائه داده‌اند و چهار مورد آنها مانند مته، قطعات نمک‌زدایی، رشته‌های درون‌چاهی و توربین‌ها به شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب واگذار شده است، اگر این ۱۰ قلم کالا به طور واقعی ساخت داخل و بومی‌سازی شود ما را از تامین قطعات یدکی و ماشین‌آلات از خارج از کشور بی‌نیاز می‌کند. موضوع دیگر اینکه با تمهیداتی که مقام عالی وزارت انجام داده است با دانشگاه‌های کشور مانند صنعتی شریف، شیراز، امیرکبیر، پژوهشکده ازدیاد برداشت و پژوهشگاه صنعت نفت، برای ازدیاد برداشت، قراردادهای پژوهشی بسته شده که از این میان، شش میدان مربوط به مناطق نفت‌خیز جنوب است. در این رابطه بیش از ۱۳۰ جلسه کارشناسی با مسئولان دانشگاه‌ها برگزار کرده و با توجه به جوینت شدن دانشگاه‌ها با شرکت‌های داخلی و خارجی، امیدوارم این همکاری نتیجه خوبی داشته باشد. هفته گذشته نیز آخرین جلسه را با وزیر محترم نفت برای رفع مشکلات برگزار کردیم و قرار شد برای آسان شدن کارها، این قراردادها به قراردادهای پژوهشی، تبدیل شود تا خروجی خوبی در آینده نزدیک داشته باشد.

آیا تصور شما این است که شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب پس از گذشتن از سد تحریم‌ها، به تولید با ثبات و بر طبق نظر مقام عالی وزارت، تولید بالای ۳ میلیون بشکه در روز خواهد رسید؟

با مطالعاتی که توسط همکاران امور فنی، تولید و برنامه‌ریزی تلفیقی انجام شده است رسیدن به تولید بالای ۳ میلیون بشکه در روز البته با در اختیار گذاشتن ابزار و تجهیزات لازم از جمله دکل‌ها، کویل‌تیوبینگ‌ها و سایر تجهیزات مورد نیاز دست‌یافتنی است. همانطور که اطلاع دارید افزایش تولید مدنظر ما باید با اضافه شدن دکل و سایر تجهیزات صورت گیرد، بنابراین با مطالعاتی که امور فنی شرکت انجام داده، اعلام کرده‌ایم در صورت در اختیار قرار گرفتن تجهیزات، امکانات و نقدینگی از سال ۹۶ به سمت تولید بالای ۳ میلیون بشکه در روز حرکت خواهیم کرد. خوشبختانه از سوی مقام عالی وزارت و هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران این قول داده شده که امکانات، تجهیزات و نقدینگی مورد نیاز برای رسیدن به این مهم تامین شود تا ما نیز همه تلاش خود را برای دستیابی به این هدف به کار گیریم.

به عنوان پرسش پایانی؛ سخن پایانی شما؟

آرزوی من این است همواره شاهد افزایش تولید نفت و گاز و محصولات پتروشیمی در کشور باشیم. همچنین پروژه‌های عام‌المنفعه و تولیدی در کشور آغاز شده و پروژه‌های نیمه‌تمام به پایان برسند تا خروجی آن به بهبود وضعیت اشتغال و رفاه ملت ایران بینجامد.

از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید، تشکر می کنم.

گفتگو: احمد مددی