پتروشیمی دهدشت؛ ۲۰ سال بلاتکلیفی و انفجار ۱۶۵ درصدی زیان!!

آوای جنوب
پروژه پتروشیمی دهدشت پس از ۲۰ سال هنوز به نیمه راه نرسیده و در عوض زیان خالص آن در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل ۱۶۵ درصد افزایش یافته است؛ روندی نگران‌کننده برای یک پروژه ملی.

پروژه پتروشیمی دهدشت که در دهه ۸۰ به عنوان یکی از طرح‌های مهم توسعه‌ای کشور کلید خورد، اکنون بعد از گذشت ۲۰ سال نه تنها به مرحله بهره‌برداری نرسیده بلکه وضعیت مالی آن مناسب نیست.

در نامه‌ای که محمد شکری، مدیرعامل و نائب رئیس هیأت‌مدیره پتروشیمی دهدشت در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ به مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس ارسال کرده، آمده است که «در راستای افزایش شفافیت اطلاعات، تغییر بیش از ۳۰ درصدی زیان عملیاتی ناشی از افزایش هزینه‌های اداری، عمومی و سطح عمومی قیمت‌ها بوده است». اما این توضیح در حالی ارائه می‌شود که صورت‌های مالی منتشر شده از زیانی به مراتب بیشتر حکایت دارند.

آمارهای نگران‌کننده؛ از زیان عملیاتی تا زیان خالص

طبق اطلاعات مندرج در سامانه کدال، زیان عملیاتی پتروشیمی دهدشت در سال مالی منتهی به اسفند ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه سال قبل با افزایش ۴۲ درصدی همراه بوده است. این زیان از مبلغ ۸ میلیارد و ۳۴۹ میلیون تومان به ۱۱ میلیارد و ۸۶۸ میلیون تومان رسیده که معادل ۳ میلیارد و ۵۱۹ میلیون تومان افزایش دارد. این هزینه‌ها عمدتاً مربوط به فروش، هزینه‌های اداری و عمومی شرکت است، در حالی که پروژه همچنان در مرحله پیش‌ساخت باقی مانده و هنوز وارد فاز عملیاتی نشده است.

اما نقطه اوج بحران، زیان خالص شرکت است. بر اساس همان صورت‌های مالی، زیان خالص پتروشیمی دهدشت با افزایش ۱۶۵ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲، به ۱۰ میلیارد و ۶۱۳ میلیون تومان رسیده؛ رقمی که می‌تواند زنگ خطری جدی باشد.

همچنین، زیان پایه هر سهم نیز با افزایش ۱۶۲ درصدی از ۲۶ ریال به ۶۸ ریال رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که عملکرد مالی شرکت به شدت پر هزینه است.

۲۰ سال وعده و تأخیر؛ پروژه‌ای که به سرانجام نمی‌رسد

ماجرای پتروشیمی دهدشت به سال ۱۳۸۱ بازمی‌گردد، زمانی که دولت وقت احداث خط لوله انتقال اتیلن غرب کشور را به تصویب رساند. هدف، توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و تأمین خوراک صنایع مستقر در مناطق کمتر توسعه‌یافته بود. در ادامه، شرکت پتروشیمی باختر به عنوان هلدینگ توسعه‌ای تاسیس شد و در سال ۱۳۸۳ به ثبت رسید. سپس در سال ۱۳۸۶ نام شرکت به «پلیمر دهدشت» تغییر یافت و نهایتاً در بهمن ۱۳۸۸ شرکت صنایع پتروشیمی دهدشت به صورت سهامی عام ثبت شد تا همه دارایی‌ها و فعالیت‌های شرکت قبلی به آن منتقل شود.

اما علی‌رغم گذشت دو دهه، این پروژه نه‌تنها به بهره‌برداری نرسیده بلکه با حواشی متعدد مدیریتی و مالی روبه‌رو بوده است. انتصاب‌های پیاپی، تغییر استراتژی‌ها، و عدم تخصیص مؤثر منابع از جمله برخی عواملی هستند که باعث شده این پروژه در حد وعده باقی بماند.

از اسفند ۱۴۰۱، محمد شکری به سمت مدیرعاملی شرکت صنایع پتروشیمی دهدشت منصوب شد. اما در دوره مدیریت او نیز نه تنها پیشرفت ملموسی حاصل نشد بلکه با افزایش هزینه های اداری زیان‌دهی شرکت به‌طور چشم‌گیری افزایش یافت. این پرسش مطرح است که با توجه به روند کنونی و هزینه های گزاف، آیا اساساً امیدی به اتمام این پروژه وجود دارد؟

آیا وقت آن نرسیده که پروژه متوقف یا تعیین تکلیف شود؟

پتروشیمی دهدشت، اکنون به یکی از مصادیق دیگر پروژه‌های نیمه‌تمامی تبدیل شده که سالانه میلیاردها تومان از سرمایه کشور را بدون بازده مشخص می‌بلعند. در شرایطی که کشور با محدودیت منابع مالی روبه‌رو است، تخصیص بودجه به پروژه‌هایی با بازده صفر، منطقی به نظر نمی‌رسد. شاید زمان آن رسیده که تصمیم‌گیران به‌جای پافشاری بر ادامه چنین طرح‌هایی، به ارزیابی مجدد، توقف یا واگذاری آن‌ها به بخش خصوصی فکر کنند.

سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی با توجیه اقتصادی روشن و بازدهی سریع، بسیار معقول‌تر از ادامه هزینه‌کرد برای طرحی است که بعد از ۲۰ سال هنوز حتی به نیمه نرسیده است. پتروشیمی دهدشت می‌تواند به یک نمونه عبرت‌آموز برای ارزیابی پروژه‌های توسعه‌ای آینده تبدیل شود، به شرطی که مسئولان از این تجربه درس بگیرند آوای جنوب