صدای مردم بلند شد؛ افزایش افسارگسیخته قیمت میوه در گچساران

آوای جنوب

بازار میوه در شهرستان گچساران در هفته‌های اخیر، با افزایش چشمگیر قیمت‌ها روبه‌رو شده است؛ افزایشی که صدای گلایه شهروندان را بلند کرده و نگرانی‌هایی را نسبت به ادامه این روند در ماه‌های گرم سال به وجود آورده است.

در روزهایی که گرمای هوا در گچساران در حال اوج گرفتن است گرانی میوه نیز مانند آفتاب داغ آخرین روزهای بهار، زندگی بسیاری از خانواده‌ها را تحت‌فشار قرار داده است. نگاهی به بازار میوه و تره‌بار این شهرستان نشان می‌دهد که قیمت نوبرانه ها به طرز کم‌سابقه‌ای افزایش‌یافته و باعث گلایه و نارضایتی شدید شهروندان شده است.

از هندوانه که تا چندی پیش میوه‌ای ارزان و دم‌دستی بود تا گیلاس، آلبالو، زردآلو، موز و حتی سیب و پرتقال‌های سال گذشته، همه و همه با افزایش نجومی قیمت مواجه شده‌اند. برای درک بهتر وضعیت، سری به بازار میوه‌فروشان گچساران زدیم؛ جایی که تنوع میوه‌ها هنوز پابرجاست، اما مشتری‌ها با دیدن قیمت‌ها، بیشتر نگاه می‌کنند تا خرید.

روایت مردم از میوه‌هایی که «لاکچری» شده‌اند

آقای احمدی، معلم بازنشسته‌ای که در حال نگاه کردن به سینی گیلاس‌هاست، با گلایه گفت: سال پیش قیمت یک کیلو گیلاس نهایتاً ۱۰۰ هزار تومان بود اما حالا شده ۴۰۰ هزار تومان! مگر امسال حقوق ما چقدر زیاد شده که بتوانیم این نوع میوه‌ها را بخریم؟ الآن فقط به میوه‌ها نگاه می‌کنیم. البته این‌ها دیگر میوه هم محسوب نمی‌شوند و به‌نوعی کالای لوکس به شمار می‌روند!

در مغازه‌ای دیگر، مردی حدوداً ۵۰ ساله که خودش را آقای محمدی معرفی می‌کند، در حال حساب‌وکتاب کردن است. وقتی از وی درباره قیمت‌ها می‌پرسیم، با لحن تلخی می‌افزاید: من کارگر ساختمانم. با سختی روزی ۵۰۰ هزار تومان کار می‌کنم، اگر دو کیلو میوه به همراه دو عدد موز بخرم، بیشترش خرج می‌شود و دیگر پولی برای خرید دیگر مایحتاجم نمی‌ماند واقعاً میوه آرزویی برای قشر کارگر جامعه شده است.

آن‌طرف تر مادری جوان درحالی‌که دست کودک خردسالش را گرفته، هم اضافه می‌کند: پسرم درخواست کرده که زردآلو برایش بخرم وقتی باقیمت هر کیلو ۱۳۰ هزار تومان مواجه شدم واقعاً شرمنده بچه‌هایم شدم.

ما هم قربانی هستیم

در این میان، فروشندگان میوه نیز شرایط را دشوار توصیف می‌کنند. آقای رضایی، یکی از فروشندگان قدیمی بازار، در گفتگو با این پایگاه خبری اظهار کرد: مردم فکر می‌کنند که ما مغازه‌داران گران‌فروشی می‌کنیم. درصورتی‌که ما خودمان هم از انبار میوه و تره‌بار گچساران باقیمت بالا می‌خریم. کرایه حمل‌ونقل، کارگر، قبض‌های مغازه و مالیات هم هست. سود ما ناچیز است و خیلی وقت‌ها هم میوه‌ای را گران می‌خریم، اما مردم نمی‌خرند و خراب می‌شود. ضررش هم پای خودمان نوشته می‌شود.

کاهش تولید، نبود نظارت و واسطه‌ها در کنار هم

کارشناسان حوزه کشاورزی و اقتصاد بازار، دلایل متعددی را برای افزایش قیمت میوه در گچساران برمی‌شمارند و معتقدند که کاهش سطح زیر کشت در برخی استان‌ها و همچنین خشک‌سالی‌ها، باعث کاهش عرضه‌شده است و از طرفی هم هزینه نهاده‌های کشاورزی مانند کود، سم، آفت‌کش و حتی آب بسیار بالا رفته که مستقیماً روی قیمت تمام‌شده محصول تأثیر گذاشته است.

این کارشناسان همچنین به نقش واسطه‌ها اشاره‌کرده و می‌گویند: متأسفانه زنجیره توزیع میوه در کشور شفاف نیست. از باغدار تا دست مشتری، چندین واسطه قرار دارد که هرکدام سود خود را می‌گیرند. این موضوع در مناطق صنعتی مانند گچساران بیشتر نمود دارد.

نقش دستگاه‌های نظارتی و سکوت معنادار مسئولان

بااین‌حال شهروندان گچسارانی از نبود نظارت کافی بر بازار گلایه‌مندند. بسیاری می‌گویند که مسئولان صمت، جهاد کشاورزی و اتاق اصناف و … فقط در مناسبت‌های خاص، مانند عید نوروز یا ماه رمضان، حضور جدی در بازار دارند و در سایر ایام، بازار به حال خود رهاشده است.

شهر با مافیای خانوادگی میوه روبرو است

آقای کریمی، از اهالی محله سادات می‌گوید: چرا نباید نرخ مصوب به‌صورت روزانه برای میوه‌ها اعلام شود؟ چرا با میوه‌فروش‌هایی که چند برابر قیمت می‌فروشند برخورد قاطع نمی‌شود؟ میوه‌فروشی در این شهر تنها دست یک طایفه خاص افتاده است و این شهر با مافیای خانوادگی میوه روبرو است! چطور میوه در شهرهای مجاور حتی از گچساران هم ارزان‌تر است.

وی افزود: در این شهر خیلی از میوه‌فروش‌ها حاضر هستند که میوه‌هایشان گندیده شود ولی قیمت را پایین نمی‌آورند، کما اینکه وقتی در همین بازارچه میوه‌فروشان شهر قدم می‌زنید تلی از میوه و تره‌بار گندیده را مشاهده می‌کنید. اگر مسئولان اقدامی نکنند، میوه هم از سبد مصرف خانوارهای کم‌درآمد حذف خواهد شد.

نیاز به اقدام فوری، پیش از حذف میوه از سفره مردم

در شرایطی که گرانی کالاها دیگر به بخش ثابتی از زندگی مردم تبدیل‌شده، بالا رفتن قیمت میوه به‌ویژه در مناطق گرمسیری مانند گچساران که نیاز به مصرف روزانه میوه بالاست، می‌تواند تبعاتی جدی برای سلامت عمومی داشته باشد. مردم هم خواستار ورود جدی نهادهای نظارتی، ایجاد شفافیت در زنجیره توزیع هستند. اگر تدبیری جدی اتخاذ نشود، این احتمال وجود دارد که میوه، از سفره بسیاری از خانواده‌های گچسارانی برای همیشه حذف شود؛ و این یعنی، یک گام دیگر در مسیر کوچک‌تر شدن سفره مردم.

محمد فرهمندیان، رئیس اتاق اصناف گچساران، با اشاره به روند افزایشی قیمت‌ها در بازار میوه و تره‌بار اظهار کرد: متأسفانه یکی از معضلات اساسی در گچساران، عرضه میوه باقیمت‌های نجومی به مردم است. این گرانی محدود به امروز و دیروز نیست و چند سالی است که نگرانی و نارضایتی مردم را به دنبال داشته است. در جلسات تنظیم بازار استان، صراحتاً اعلام کردم که گرانی میوه در گچساران به یک معضل جدی تبدیل‌شده است.
قیمت‌های معقول‌تر در شهرستان های اطراف

وی با تأکید بر اینکه گرانی‌ها را رد نمی‌کند، گفت: یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت‌ها، هزینه‌های بالای حمل‌ونقل است. میوه و تره‌بار عمدتاً از استان فارس و به‌ویژه شهرستان کازرون به گچساران منتقل می‌شود و همین کرایه حمل باعث افزایش قیمت نهایی کالاها می‌شود. این در حالی است که در شهرستان هم‌جوار مانند بهبهان، علی‌رغم وجود شرایط مشابه، قیمت‌ها بازهم معقول‌تر است.

نبود میدان میوه و تره‌بار استاندارد در گچساران

فرهمندیان با انتقاد از عملکرد برخی نهادهای صنفی افزود: بخشی از مشکلات نیز به ضعف در عملکرد اتحادیه بازمی‌گردد. هرچند رئیس اتحادیه فردی فعال و دلسوز است، اما انتظار از هیئت‌مدیره اتحادیه میوه و تره‌بار بیش از این‌هاست. بااین‌حال، مشکل اصلی، نبود میدان میوه و تره‌بار استاندارد در گچساران و حتی در سطح استان است.

رئیس اتاق اصناف با اشاره به دغدغه‌های عمومی خاطرنشان کرد: به‌عنوان نماینده اصناف، همواره حامی بازار بوده‌ام، اما در کنار آن، از مطالبات و خواسته‌های مردم نیز دفاع کرده‌ام. برخی معتقدند بازار میوه و تره‌بار در اختیار یک طایفه خاص است که این موضوع را نمی‌توان به‌طور کامل رد کرد، اما نباید همه مشکلات را به گردن اتحادیه انداخت. این افراد نیز در حال تلاش برای بهبود شرایط هستند.

فرهمندیان از ارائه پیشنهاد ایجاد میدان میوه و تره‌بار در گچساران خبر داد و گفت: در جلسه اخیر تنظیم بازار شهرستان، پیشنهاد ایجاد میدانی مشابه شیراز یا کازرون را مطرح کردم. به اعتقاد من، نبود چنین میدانی، ریشه اصلی نابسامانی بازار میوه در گچساران است. خوشبختانه آقای فرماندار نیز به این موضوع واقف هستند و دغدغه‌های جدی در این خصوص دارند.

ایجاد بازارچه‌های محلی در مناطق مختلف شهر

وی ادامه داد: طرحی نیز در جلسه گذشته تنظیم بازار شهرستان مطرح شد که شهرداری مکلف شد ایجاد بازارچه‌های محلی در مناطق مختلف شهر را بررسی کند. به‌عنوان پایلوت، منطقه ۵۰۰ دستگاه انتخاب‌شده است و قرار است شهردار روند اجرای این طرح را پیگیری کند. اگر این طرح موفق باشد، می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و ایجاد رقابت در بازار منجر شود.

فرهمندیان با هشدار درباره فعالیت وانت‌بارهای غیرمجاز فروش میوه و تره‌بار در سطح شهر افزود: یکی دیگر از معضلات بازار میوه، گسترش وانت‌بارهای بدون مجوز است. این خودروها علاوه بر اینکه چهره شهر را نازیبا کرده‌اند، باعرضه میوه‌های بی‌کیفیت و قیمت‌های نامعلوم، موجب کاهش مشتریان مغازه‌داران و فشار مضاعف بر آنان شده‌اند. مغازه‌داران هزینه‌های سنگینی ازجمله اجاره، قبوض، مالیات و خرابی کالا پرداخت می‌کنند، اما ناچارند برای جبران ضرر، قیمت‌ها را افزایش دهند.

وی از شهرداری خواست تا نسبت به ساماندهی وانت‌بارها اقدام فوری کند و گفت: در این زمینه چندین نامه به دادستان، فرماندار و استاندار محترم ارسال کرده‌ام؛ اما اتاق اصناف به‌تنهایی قادر به حل این مشکلات نیست و نیازمند همکاری جدی سایر نهادها و دستگاه‌های اجرایی هستیم.

رئیس اتاق اصناف گچساران در پایان با تأکید بر لزوم ایجاد بازار رقابتی گفت: مهم‌ترین راهکار مقابله با گرانی، ایجاد رقابت در بازار میوه و تره‌بار است. واگذاری بازارچه‌ها باید به افرادی خارج از بدنه فعلی بازار باشد تا با تعهدات مشخص، فضایی جدید و سالم برای عرضه کالا ایجاد شود.

کمبود نظارت یا گرانی در مبدأ؟

گرانی میوه در گچساران نتیجه ترکیبی از عوامل اقتصادی، اقلیمی و مدیریتی است. نبود نظارت مؤثر، افزایش هزینه‌های تولید، دخالت واسطه‌ها و کاهش عرضه، همگی در شکل‌گیری این وضعیت نقش دارند. اگرچه مسئولان قول پیگیری داده‌اند، اما تا زمانی که اقدام عملی و شفاف صورت نگیرد، شهروندان همچنان باید با میوه‌هایی با طعم گرانی دست‌وپنجه نرم کنند