بی صدا می میرند؛ قطع درختان بلوط دیار باشت در سکوت خبری

آوای جنوب
قامت درختان بلوط یا بهتر است بگوییم قامت ثروت‌های زاگرس این گنجینه‌ با ارزش با قدمتی طولانی زیر تیغ تبرهای سودجویان، آفات مختلف و آتش‌سوزی‌ها خمیده شده و ایستاده و بی صدا می‌میرد.

تخریب جنگل‌ها در ایران شاید تا دو دهه قبل چندان به چشم نمی‌آمد اما این معضل آنقدر جدی گرفته نشد تا امروز که شاید بتوان یکی از دلایل اصلی خشکسالی در کشور را همین تخریب جنگل‌ها دانست.

جنگل‌های بلوط باشت که یکی از زیباترین وغنی‌ترین منابع طبیعی به شمار می‌آید طی سال‌های گذشته دچار خشکسالی، آفت و یا قطع درختان شده است که تداوم‌ این روند می تواند پیامد‌های جبران ناپذیری به محیط زیست داشته باشد.

امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز در حفظ و ضرورت جنگل ها فرمودند: این جنگل ها مال مردم است و نباید آن را خراب کرد. همچنین مقام معظم رهبری در ضرورت حفظ و نگه‌داری از جنگل ها بیان کردند که‌: پیام من به همه مردم عزیز ایران این است که درختکاری، ایجاد فضـای سـبز، حفاظت از محیط زیست، حفظ جنگل‌ها و دیگر منابع حیـاتی کشـور را یک وظیفه اسلامی، انقلابی وجدانی و انسانی به حساب آورند.

رسول اکرم (ص) : نزد من شکستن شاخه ای از درخت هم چون شکستن بال فرشتگان است.

بلوطها نقش مهمی در تاریخ بشر نیز ایفا کردند. انسان های اولیه با چوب درخت بلوط خانه های خود را ساختند ، ابزار ایجاد کردند و کشتی های محکمی از چوب بلوط ساختند. این درختان هنوز یکی از منابع مهم مواد اولیه در زمان ما هستند.

در سیستم‌های زراعی پیشرفته ارتباطات و واکنش های زیادی بین اکوسیستم های محصولات زراعی، جنگل‌ها و درختان اطراف آن ها وجود دارد که این ارتباطات با یکدیگر در تشکیل زنجیره‌های مشترک جهت افزایش تولید محصولات تاثیر‌گذار است.

در شهرستان باشت با وجود این پتانسیل‌ها و جنگل‌های انبوه بلوط در اطراف زمین‌های زراعی متاسفانه شاهد اعمال تخریب‌هایی از طرف انسان و عوامل محیطی در این سیستم ارزشمند طبیعی هستیم که باعث بروز نگرانی زیست محیطی زیادی شده است.

درختان بلوط که یکی از پوشش های اصلی جنگل‌های کوه‌های زاگرس است ، این روزها به واسطه بی‌مهری عده‌ای سودجو قربانی ناملایمات شدید انسانی شده که برای جمع آوری شهد بلوط شاهد صحنه های از قلع و قمع بی رحمانه این درختان هستیم.

این درختان زمانی که به سن ۷۰۰ سالگی می رسند پیر محسوب می شوند. تا آن سن درختان بلوط به رشد خود ادامه می دهند و برای تکثیر فرزندان خود بلوط تولید می کنند. هنگامی که درختان از مرز ۱۰۰۰ ساله فراتر می روند، رشد آنها کند می شود و برخی از قسمت ها شروع به مرگ می کنند.

درختان بلوط عمری طولانی دارند که گاه به دو هزار سال نیز می‌رسد و گونه‌های بسیاری از آن در ایران بومی رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس است. چوب این درخت از مرغوبترین چوب‌هاست و زغال آن نیز مرغوب است. این موضوع یکی از دلایل قطع بی‌رویهٔ این درختان می‌باشد که این جنگل‌ها را تهدید می‌کند.

قطع درختان بلوط نه تنها درختان را نابود می‌کند بلکه گونه‌هایی که زیر درختان رشد می‌کنند نابود می‌‍شوند زیرا با قطع درختان نور به کف جنگل می‌رسد و گونه‌‎های جنگلی را از بین می‌برد.

درخت بلوط در مناطق زاگرسی به آب کمی احتیاج دارد و شرایط کم‌آبی را می‌تواند به‌خوبی تحمل کند، اما باوجود این ویژگی یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده حیات جنگل‌های زاگرس استفاده از چوب درختان به‌عنوان سوخت، چرای بی‌رویه دام، آتش‌سوزی‌های عمدی، غیرعمدی‌ و سایر تهدیدهایی‌ست که پوشش گیاهی منطقه زاگرس را با خطراتی روبه‌رو کرده‌است.

متاسفانه طی سال‌های اخیر قاچاق چوب و زغال پدیده‌ای است که درختان استان را تهدید می‌کند و باید گفت هفته‌ای نیست که خبر کشف چوب و زغال قاچاق در رسانه‌ها منعکس نشود

در این استان مناطق زیادی داریم که مورد هجوم قاچاقچیان قرار می‌گیرند. آنها درختان را با وانت‌ و خودروهای شخصی از منطقه خارج می‌کنند تخلف آشکاری که در حال عادی شدن است.

بلوط‌ها بیشتر برای تولید زغال قطع می‌شود ولی بخشی از این درختان را در پروژه‌های عمرانی از دست می‌دهیم، حفظ درختان ۳۰۰ ساله بلوط در اولویت هیچ پروژه عمرانی نیست.

علاوه بر قطع درختان، شاهد تخریب گسترده مراتع و جنگل‌های زاگرس به دلیل چرای بی‌رویه دام، تجاوز به حریم جنگل‌ها، و آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرمترقبه نیز هستیم. این تخلفات، نه‌تنها به نابودی این میراث طبیعی ارزشمند می‌انجامد، بلکه معیشت و سلامت مردم ساکن در این مناطق را نیز به خطر می‌اندازد.

سودجویان حتی در جاهایی که راه ها سختگذر است چهارپایانی چون الاغ را برداشته و چوب های درختان قطع شده را بر گرده آنان گذاشته و گاهی هم در همان جنگل چوب ها را تبدیل به زغال می کنند.

قطع درختان در مقیاس وسیع می‌تواند منجر به جنگل‌زدایی، تغییر شکل منطقه‌ای از جنگل به زمین با پوشش گیاهی اندک شود، گیاهان اکسیژن ایجاد می‌کنند و گازهای گلخانه‌ای را جذب می‌کنند. ازبین‌بردن درختان ممکن است باعث گرم‌شدن کره زمین شود، تغییر دما می‌تواند موجوداتی را که می‌توانند در یک اکوسیستم زنده بمانند تغییر دهد.

معرفی متخلفان به مراجع قضایی، اقدامی ضروری برای جلوگیری از تکرار قطع بی‌رویه درختان بلوط است بااین‌حال، این اقدام به‌تنهایی کافی نیست برای حفظ منابع طبیعی، نیازمند عزمی جدی از سوی مسئولان و همچنین همکاری مردم هستیم.

حفاظت از منابع طبیعی، وظیفه‌ای همگانی است؛ لذا باید فرهنگ کاشت درخت و حفظ و حراست از آن را به همه شناساند به‌طوری‌که همه احساس مسئولیت کنیم و در این صورت است که می‌توانیم به حفظ محیط‌زیست کمک کنیم.

افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت درختان بلوط و تهدیدات آن‌ها می‌تواند به حفاظت از این‌گونه‌ها کمک کند. برنامه‌های آموزشی می‌توانند به ترویج رفتارهای مسئولانه در قبال محیط‌زیست کمک کنند