مشکلات وام ازدواج و کارت رفاهی ازدواج

متقاضیان دریافت وام ازدواج که قرار بود این تسهیلات ازدواج مشوقی برای جوانان در آغاز زندگی مشترک باشد با موانعی نظیر تاخیر چندماهه در صدور کد رهگیری و عملکرد سلیقه‌ای بانک‌ها و پیچیدگی‌های اداری و سخت‌گیری‌های غیرقانونی برای ضامن به پروژه‌ای طاقت‌فرسا برای متقاضیان دریافت وام ازدواج تبدیل شده است.

آوای جنوب، درحالیکه سال‌هاست شعار ازدواج آسان از سوی مسئولان کشور تکرار می‌شود، اما بررسی‌ها و روایت‌های میدانی نشان می‌دهد که فرآیند دریافت وام ازدواج برای جوانان نه تنها آسان نیست بلکه وام ازدواج به پروژه‌ای طاقت‌فرسا و فرسایشی شده که با انبوهی از چالش‌های اجرایی، بانکی و نظارتی مواجه است.

انتظار سه ماهه برای کد رهگیری دریافت وام ازدواج

متقاضیان دریافت وام ازدواج از همان ابتدا با انتظار طولانی برای دریافت کد رهگیری مواجه می‌شوند. برخی از جوانان گزارش داده‌اند که تا سه ماه پس از ثبت‌نام وام ازدواج کد آن‌ها فعال نمی‌شود مسئله‌ای که نشان‌دهنده ناهماهنگی میان ظرفیت سامانه‌های بانکی و حجم واقعی تقاضا در کشور است.

بعد از صدور کد رهگیری وام ازدواج سامانه از متقاضی دریافت وام ازدواج می‌خواهد بانک یا شعبه‌ای را انتخاب کند اما این انتخاب بیشتر جنبه نمایشی دارد. بسیاری از متقاضیان پس از مراجعه به بانک منتخب، با پاسخ‌هایی چون ظرفیت نداریم یا در حال بررسی هستیم مواجه می‌شوند در حالیکه نام آن بانک در سامانه فعال بوده است.

یکی از مهم‌ترین مشکلات عملکرد سلیقه‌ای بانک‌ها در مواجهه با ضوابط قانونی است. باوجود امکان اعتبارسنجی الکترونیکی که قانون به‌صراحت مجاز دانسته، بسیاری از بانک‌ها همچنان بر معرفی دو ضامن رسمی دولتی، ارائه چک، سفته و مدارک پرهزینه پافشاری می‌کنند. در مواردی حتی به اعتراض متقاضیان پاسخ داده نمی‌شود و آن‌ها مجبور به انصراف یا انتخاب مجدد بانک می‌شوند.

طبق قانون بودجه سال ۱۴۰۴، هر زوج مشمول دریافت وام ازدواج ۳۰۰ میلیون تومانی است و اگر داماد زیر ۲۵ سال و عروس زیر ۲۳ سال باشد، این مبلغ برای هر نفر ۳۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. اما در عمل، این تسهیلات با شرط و شروط فراتر از قانون مواجه شده و بسیاری از متقاضیان حتی پس از ماه‌ها انتظار نیز موفق به دریافت آن نمی‌شوند.

بانک مرکزی در گزارشی اعلام کرده است که ۹۰ درصد متقاضیان وام ازدواج موفق به دریافت آن شده‌اند، اما همچنان بیش از ۵۰۰ هزار نفر در صف هستند. با توجه به تاخیرهای چندماهه و شرایط سخت‌گیرانه، بسیاری از جوانان از پیگیری انصراف داده یا ناچار به تعویق مراسم ازدواج خود شده‌اند.

بخشی از دلایل طولانی شدن صف وام ازدواج به کمبود منابع در بانک‌ها، سهمیه‌های محدود، و سخت‌گیری‌های غیرشفاف بازمی‌گردد. از سوی دیگر، عدم تخصیص به‌موقع بودجه مورد نیاز از سوی مجلس، و نظارت ضعیف دولت بر اجرای مصوبات، موجب شده است این تسهیلات عملاً ناکارآمد شود.

طرح کارت رفاهی ازدواج فعلاً فقط در حد ایده است

بانک مرکزی اخیراً از طرحی با عنوان کارت رفاهی ازدواج خبر داده که به‌جای پرداخت نقدی، امکان خرید کالاهای ایرانی با نرخ سود پایین‌تر را فراهم می‌کند. اما این طرح هنوز نهایی نشده و اطلاعات دقیقی از آن در دست نیست. به همین دلیل، عملاً هیچ جایگزینی برای حل بحران صف‌های وام ازدواج ارائه نشده است.

اگرچه قانون حمایت از ازدواج جوانان به‌درستی نوشته شده اما در اجرا دچار بحران جدی است. گره‌های بانکی، ضعف نظارت، و عدم همراهی واقعی نهادهای مسئول، فاصله‌ای عمیق میان شعارها و عملکردها ایجاد کرده است.