توضیحاتی درباره بازنشستگی پیش از موعد به میل کارفرما کارکنان نفت

در این گزارش به آنچه درباره کد۲۳ و یا بازنشستگی پیش از موعد به میل کارفرما کارکنان نفت می‌دانیم خواهیم پرداخت.

بازنشستگی پیش از موعد به میل کارفرما که در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ در پتروشیمی اراک (شازند)و…. اجرا شد، یک طرح داخلی کارفرما محور بود که در سامانه‌های منابع انسانی و صندوق بازنشستگی نفت با کُد اداری ۲۳ شناخته می‌شد.

شرط احراز در طرح بازنشستگی پیش از موعد به میل کارفرما کارکنان نفت:

آقایان با حداقل ۱۵ سال سابقه بیمه/خدمت

خانم‌ها با حداقل ۱۰ سال سابقه

(صرف‌نظر از رسیدن به سن یا سابقه «عادیِ» بازنشستگی)

ابتکار عمل با کارفرما بود؛ یعنی سازمان، برای سبک‌سازی ساختار و تعدیل نیرو، افراد مشمول را از خدمت خارج و برایشان حکم بازنشستگی/مقرری صادر می‌کرد. این گروه در ادبیات صنفیِ نفت به «بازنشستگان کد ۲۳» مشهور شدند (کد صرفاً شناسهٔ اداری است).

چرا کارفرما چنین طرحی را اجرا کرد؟

تعدیل و سبک‌سازی: اوایل دهه ۸۰ توأم با تغییرات ساختاری، برون‌سپاری و آماده‌سازی برای خصوصی‌سازی/بورسی‌سازی

بخشی از زنجیره پتروشیمی بود؛ کد ۲۳ ابزارِ کاهش تعداد پُست‌ها و جوان‌سازی سازمان شد.

چیدمان جدید مهارت‌ها: جایگزینیِ برخی رده‌های قدیمی با نیروهای تازه‌نفس/مهارت‌های به‌روز.

کنترل هزینه‌ها: کاهش بار دستمزد و مزایای پرسنل باسابقه.

پیامد برای مشمولان کد ۲۳ کارکنان نفت

نوع دریافت: بسته به حکم صندوق، بعضی‌ها «بازنشسته» و برخی «مقرری‌بگیرِ بازنشستگی پیش از موعد» محسوب شدند.

مبنای مستمری: بر اساس سنواتِ واقعیِ پرداخت‌شده و میانگین حقوقِ زمان مرجع صندوق محاسبه شد؛ بدیهی است چون سابقه پایین‌تر از حالت عادی بود، مستمری معمولاً کمتر از هم‌رُده‌های بازنشستهٔ عادی می‌شد.

پرداخت‌های جبرانی: در بسیاری از واحدها بسته‌های خروج/پاداش‌های تشویقی و گاهی خریدِ سنوات ارفاقی (پرداخت حق بیمه برخی سال‌های کسری توسط کارفرما تا سقف مصوب داخلی) برای نرم‌کردن اثر کاهش مستمری به کار رفت—اما مقدارش یکسان نبود و به بودجه و مصوبات همان سال‌ها وابسته بود.

فوق‌العاده‌ها: برخورداری از مزایایی نظیر فوق‌العادهٔ مناطق جنگی/سختی‌کار موکول به تأیید کارفرمای متبوع و مقررات صندوق بود؛ به همین دلیل، حتی پس از بازنشستگی، نقش کارفرما در تأیید سوابق و پرداخت‌های مرتبط پررنگ ماند.

پیگیری‌های صنفیِ بعدی: در سال‌های بعد، کانون‌ها/کارگروه‌های «کد ۲۳» برای ترمیم مستمری، متناسب‌سازی و احتساب برخی فوق‌العاده‌ها بارها با وزارت نفت/صندوق مذاکره کردند (عنوان «بازنشستگان کد ۲۳» امروز هم در خبرهای رسمی صندوق دیده می‌شود).

جمع‌بندیِ کاربردی

کد ۲۳ صندوق بازنشستگی نفت عنوان سیستماتیک بازنشستگی‌های زودهنگامِ کارفرما محور در نفت است.

در پتروشیمی اراکِ و…. ۱۳۸۲–۱۳۸۳ یک نسخهٔ خاص از آن اجرا شد که حداقلِ سابقه‌ی بسیار پایین‌تری (۱۵/۱۰ سال) را پذیرفت تا تعدیل سریع انجام شود.

اثر اصلیِ این طرح برای افراد، کاهش پایه مستمری نسبت به بازنشستگی عادی بود؛ هرچند برخی جبران‌ها (پاداش/سنوات ارفاقی) در حد توان مالی آن دوره اعمال شد.

بسیاری از مطالبات امروزِ «کد ۲۳» (ترمیم، متناسب‌سازی و احتساب فوق‌العاده‌ها) ریشه در همین تفاوت‌های محاسباتی دارد.

نویسنده: مسچی مقدم