مردم سرزمین آب وآفتاب به رسم کهن لباس می پوشند

صدیقه امیدی:

لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد، چون دستبافته ای است که زیبایی و رنگ در آن موج می زند و نگاره ای است که عشق و زیبایی را با هویت ایلی مردمان این سرزمین پیوند می دهد.

لباس محلی زنان این دیار هویتی است که سالهاست بر تن دخترکان ایل نقش بسته است و تاریخی ماندگار دارد.

در هر کجای سرزمین ایران، مردمانی با آداب و رسوم خاص خود زندگی می کنند و لباسهای محلی هر قوم نیز داستانها و تاریخ بسیاری را در خود به یادگار دارد که نشانی است از فرهنگ و تمدن آن قوم.

ایرانیان از دیرباز به پاکدامنی اهمیت می‌دادند و زنان ایرانی در هزاران سال پیش نیز با لباسهایی پوشیده در میان مردان ظاهر می‌شدند.

لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن زیبایی و تنوع، بسیار پوشیده است و زنان این دیار هنوز به این لباس وفادار مانده اند.

لباس محلی زنان این دیار همچون کوهپایه های دنا نشان از غرور و صلابت و متانت زنانش دارد و همچون دشتهایش رنگ به رنگ و زیباست.

زنانی که در پهنه مخملین دنا، در کنار بلوطهای هزار ساله و کوههای سربه فلک کشیده و الوان دشتها و باغها به طلوع خورشید لبیک می گویند و هنوز با عطر چویل و بابونه و خروش رودها همسایه اند.

لباس محلی زنانه شامل یک روسری، یک کلاه، چارقد، دامنی بسیار پرچین که در زبان محلی به آن “تومون” می گویند، و یک “دلگ” برای فصل زمستان است.

کلاه‌ زنانه در رنگها و طرحهای مختلف از پارچه‌ای الوان دوخته می شود که از گذشته تاکنون به یک شکل برش داده شده و بر روی آن گلدوزی یا مهره دوزی وپولک‌دوزی انجام شده و نواری زیبا دور تا دور آن دوخته شده که با سکه های طلا و یا نقره تزئین می شود.

این کلاه‌ها بیشتر از پارچه‌های مخمل رنگارنگ دوخته و با دو نخ زیر گلو بسته می‌شود.

روسری محلی که در زبان لری به آن “کهنه”می گویند در رنگهای مختلف و بیشتر با پارچه تور دوخته می شود.

برای دوخت این روسری پارچه ای به طول ۱٫۵ متر را به صورت مثلث برش می دهند و دورتادور روسری را مثل کلاه با پولک یا منجوق تزئین کرده و برای بستن آن از سوزن قفلی استفاده می کنند.

“چارقد” از دیگرسرپوش‌های زنانه استان است که شبیه روسریهای زنان ترکمن است، با این تفاوت که این چارقد طول و عرض بیشتری داشته و برای پوشیدن باید تا شده و به شکل نواری به پهنای ۱۰ سانتیمتر در آورده شده و سپس بر روی کلاه و تور و به صورت آویخته از پشت سر بسته می شود.

زنان میانسال معمولا از رنگهای تیره و زنان جوان از رنگهای سفید و الوان استفاده می کنند.

“دَلگ” نوعی کت زنانه است با آستین‌های بلند که این تن پوش در رنگ‌های مختلف و به اقتضای سن زنان با تزئینات زیبایی در فصول سرما و مراسم عروسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دلگ معمولا با پارچه مخمل دوخته شده و با یک پارچه نخی آستر دوزی شده و با نواری دور تا دور آن را تزیین می کنند.

در زمانهای گذشته این تن پوش با سکه های طلا و یا نقره تزیین می شد.

امروزه بیشتر زنان مسن به جای کت از این تن پوش در فصل سرما استفاه می کنند.

جزء دیگر لباس محلی زنان در کهگیلویه و بویراحمد جامه یا در اصطلاح ملی “جومه” است.

جومه تن‌پوشی است بلند که تا نوک پا می رسد و شبیه یک مانتوی بلند بدون دکمه است که در دوطرف آن چاک وجود دارد و برای دوخت این جامه زنانه دو متر پارچه استفاده می شود.

امروزه دختران و زنان جوان با پولک دوزی و هنرهای دیگر بر بروی پارچه های ساده طرحهای مختلف و زیبایی برای این جامه محلی خلق می کنند.

آخرین جزء لباس محلی زنانه در این استان دامنی بلند و چین دار است که تا نوک پا می رسد و در اصطلاح محلی به آن “تومون” می گویند.

این دامن معمولا با هفت متر پارچه یا بیشتر و به دو حالت “تومون دمه ای” و “تومون چینی” دوخته می شود.

در حالت چینی علاوه بر این هفت متر، پارچه ای دیگر به طول هفت متر یا بیشتر را به تکه هایی با عرض ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر برش داده و سپس چین پلیسه می زنند.

این چین در آخر دوخت تومون به انتهای آن و در طول پارچه اضافه شده و شکل زیبایی دارد.

در حالت دمه ای نواری زیبا که در اصطلاح محلی به آن “پرچوک” می گویند در انتهای تومون و در طول آن دوخته می شود.

لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن زیبایی  از وقار خاصی نیز برخوردار است و لباسی بسیار پوشیده برای زنان محسوب می شود که در همه مراسمها قابل استفاده و زیباست.

لباس مردانه مردمان این دیار نیز از اصالتی دیرینه برخوردار است.

مردان این دیار کلاهی از جنس نمد بر سر می گذارند که به کلاه نمدی معروف است و نمونه های آن نیز در نقوش طاق بستان و تخت جمشید دیده می‌شود.

لباس مردان نیز در این دیار دو نوع مختلف است که یکی از این لباسها در لباس محلی “چقه و زناره” نام دارد.

“چقه و زناره” نوعی پوشش است که پیراهن آن از نوع کنف بوده و ردای بلندی است که تا زانوها می رسد و با کمربندی پارچه ای که شال نام دارد دور کمر پیچیده و پوشیده می شود.

شال معمولا پارچه ای نخی و ساده است که دو متر طول و نیم متر عرض دارد.

در این لباس از ریسه ای که دستبافت خود عشایر است و الوان و رنگ رنگ بوده بر روی لباس استفاده می کنند و آن را بر شانه ها بسته و از جلوی سینه رد می کنند.

نوع دیگر لباس مردانه این دیار دلگ نام دارد که آن نیز ردایی است بلند که تا زانو می رسد و معمولا از پارچه های نخی گلدار و رنگارنگ دوخته می شود.

دلگ با دکمه بسته می‌شود و از دو طرف دارای چاک است.

شلوار سنتی و محلی مردان در این استان شلوارهای معمولا نخی است که امروزه با پا پیچ در ناحیه ساق پا بر روی دلگ یا چقه زناره پوشیده می شوند.

پاپوشهای مرسوم در این سرزمین، معمولا گیوه و کفش ملکی بوده که احتمالاً وجه تسمیه ملکی به مناسبت آن است که پادشاهان می‌پوشیدند.

استفاده از گیوه در میان مردان استان تقریبا منسوخ شده و تنها گاهی در عروسیها با چقه و زناره می پوشند.

لباسهای محلی کهگیلویه و بویراحمد در عین زیبایی از اصالت و شکوه برخوردارند و به عنوان سوغات نیز هدیه ای ارزشمند از این دیار چهار فصل هستند.