داعش و سردرگمی اوباما؛ کابوسی که مدعیان را رها نمی‌کند

قطعاً ماجراجویی جدیدی که آمریکا و دوستانش در منطقه به راه انداخته‌اند، بنا به اعتراف ژنرال آلن آسان و کوتاه نخواهد بود و البته پیش‌بینی پیامدهای جنگ‌افروزی جدید هم در توان ساکنان کاخ سفید و شیوخ دوحه و ریاض نخواهد بود.

آوای جنوب؛

 بار دیگر باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا مرتکب اشتباه شده اعتراف کرد که آمریکا در ارزیابی میزان توانمندی گروه تروریستی داعش اشتباه کرده است و قضاوت اشتباهی در این زمینه داشته است.

اوباما در مصاحبه‌ای که اخیراً با شبکه سی‌بی‌اس آمریکا انجام داد، به قضاوت اشتباه دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور درباره گروه تروریستی داعش اعتراف و اعلام کرد دولت آمریکا توان این گروه را کم‌اهمیت شمرده بود.

اعتراف اخیر اوباما ادامه سریال شکست‌های دولت آمریکا در دوران ریاست جمهوری وی را مورد تأکید قرار می‌دهد و بر اساس همین اعتراف، اوباما چگونه خواستار تشکیل ائتلاف بین المللی با شرکت چهل کشور شده است که بعداً مشخص می‌شود که اطلاعات مربوط به تروریست‌های داعش و جبهه النصره دقیق نبوده است، در نتیجه آمریکا و متحدانش چگونه با وجود نادرست بودن اطلاعاتشان درباره داعش به بمباران اهدافی در عراق یا سوریه می‌پردازند که به‌زعم آنها مواضع این گروه تروریستی قلمداد می‌شود؟

عادل مالک تحلیلگر عرب در این زمینه می‌گوید در گذشته هنگام حرف زدن از قدرت آمریکا گفته می‌شد امکانات و توان ماهواره‌های آمریکایی به‌حدی است که حتی می‌توانند از زندگی شخصی مردم و آنچه در خانه‌های آنها می‌گذرد، مطلع شوند، آنچه امروز از شکست فاحش آمریکا در بعد اطلاعاتی می‌شنویم چه مفهومی دارد؟

این مسئله ادامه سریال ناکامی‌ها و شکست‌های آمریکا در تمام خاورمیانه را نشان می‌دهد، ائتلاف بین المللی ادعایی ضدتروریسم به‌عنوان یک قدرت متزلزلی نمایان شده است که فقط از آسمان به پیگرد داعش و النصره و خوراسان می‌پردازد، خوراسان نام گروه تروریستی جدیدی که به دیگر گروه‌های تروریستی فعال در منطقه اضافه می‌شود.

با توجه به تحلیل‌ها و ارزیابی‌های تحلیلگران عرب این نتایج به دست می‌آید: آن‌طور که مقامات غربی به‌ویژه آمریکایی می‌گویند نبرد رویارویی با تروریسم، نبرد طولانی و پیچیده است و نه چند ماه بلکه چندین سال طول خواهد کشید. سؤالی که مطرح می‌شود این است که چه‌کسی و چه‌چیزی تضمین می‌کند که تحولات و رخدادهای آتی که در منطقه رخ خواهد داد، همین‌گونه باقی بماند در نتیجه سرنوشت کشورهایی که در ائتلاف آمریکایی وارد شده‌اند و نقش آنها در مهار این عناصر تروریستی که خوب آماده شده‌اند، و آن‌گاه به‌گونه‌ای ظاهر شده‌اند که نگرانی زیادی را نزد بسیاری از مردم ساکن برخی مناطق در سوریه و عراق که از جنایات این گروه‌ها رنج می‌برند، چیست؟

کارشناسان و ناظران سیاسی در خصوص حملات هوایی ائتلاف به‌اصطلاح ضدداعش ابراز عقیده می‌کنند که عملیات بمباران هر اندازه متعدد و چندجانبه و پیاپی باشد، ضامن مهار و نابودی تمام این گروه‌های تروریستی نخواهد بود، زیرا هیچ جنگ هوایی وجود نداشته است که به‌تنهایی توانسته باشد نبرد نظامی با این جنگجویان را به‌نفع خود یک‌سره کرده باشد.

برخی کارشناسان نظامی ابراز عقیده می‌کنند که حداقل این عملیات نیاز دارد که در نهایت به ورود نیروهای زمینی منجر شود که به‌خوبی برای این نوع درگیری، آموزش دیده باشند.

در این زمینه بحث و بررسی‌هایی درباره احتمال اینکه ترکیه هزاران نظامی خود را به نبردهای زمینی اعزام کند، مطرح شده است و رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه پس از نشست‌ها و رایزنی‌هایی، سازمان ملل متحد را به ماجراجویی زمینی در این جنگ دعوت کرده است، البته در این زمینه پارلمان ترکیه، مجوز دخالت نظامی در سوریه و عراق را به ارتش این کشور داده است، اما این تصمیم با واکنش صریح و قاطع دولت‌های عراق و سوریه روبه‌رو شده و مقامات این کشورها ضمن اعلام مخالفت خود با هرگونه دخالت زمینی بیگانگان از جمله ترکیه درباره هرگونه اقدامی که حاکمیت و تمامیت ارضی آنها را نقض کند، به آنکارا هشدار داده‌اند.

برای فهم آنچه در مناطق نزدیک مرز ترکیه می‌گذرد، باید با نقشه میدانی فعالیت گروه‌های تروریستی آشنا شد، اینکه نزدیک‌ترین نقطه‌ای که شاهد فعالیت گروه داعش است، در هشت کیلومتری مرز ترکیه در داخل خاک سوریه قرار دارد، در حالی که جنگجویان کُرد بر بیشتر نقاط مرزی شمالی با ترکیه مسلط هستند و تروریست‌های گروه موسوم به لواء التوحید که سال گذشته به گروه تروریستی موسوم به جبهه اسلامی پیوسته‌اند، در گذرگاه اعزاز در حومه حلب شمالی در مرز با ترکیه مسلط هستند.

در زمینه لجستیکی و میدانی، داعش اخیراً تلاش‌های خود را برای سیطره بر شهر کوبانی یا عین العرب تشدید کرده است، شهری که بیشتر جمعیتش را کردها تشکیل می‌دهند، این شهر در منتهی‌الیه شمال سوریه نزدیک مرزهای ترکیه واقع شده است. اگر بنا به دخالت زمینی باشد، به نظر می‌رسد ترکیه تنها کشوری باشد که به‌دلایل گفته شده آماده انجام چنین کاری باشد و مقامات ارشد این کشور هم بارها بر این نکته تأکید کرده‌اند.

تمرکز بر حملات هوایی به کوبانی در حالی است که گروه تروریستی داعش، جنگجویان خود را پس از اشغال مواضع نظامی در الرقه برای حمله به شهر کوبانی جمع کرد و حملات خود را به شهر کوبانی و روستاهای اطراف آن تشدید کرد، علت حملات شدید داعش به کوبانی و هدف این گروه از اشغال این شهر به اهمیت استراتژیکی آن برمی‌گردد که به‌عنوان گذرگاه دولتی با ترکیه به شمار می‌رود که اطراف آن را منابع آبی احاطه کرده است زیرا در سمت شرق رودخانه فرات قرار دارد، اما در برگیرنده منابع طبیعی مانند نفت و گاز نیست و به همین سبب تا پیش از حملات اخیر تروریست‌های داعش به‌عنوان پناهنگاه ده‌ها هزار نفر از سوری‌هایی به شمار می‌رود که از شهر و کاشانه خود به‌سبب حملات تروریست‌ها آواره شده بودند و تعداد جمعیت آن حتی به بیش از دویست و پنجاه هزار نفر رسیده بود که شمار زیادی از آنها را آوارگان تشکیل می‌داد، چرا که این منطقه تا پیش از حملات داعش از آرامش برخوردار بود.

سؤال بزرگی که تحلیلگران عرب طرح می‌کنند، این است که آیا ترکیه وارد جنگ زمینی با سوریه به‌بهانه مقابله با داعش خواهد شد؟
احمد داوود اوغلو نخست وزیر ترکیه از پارلمان خواسته بود اجازه دخالت نظامی در سوریه را به‌بهانه حمایت از امنیت ملی ترکیه صادر کند و این مجوز هم پنج‌شنبه دهم مهرماه با رأی اکثریت نمایندگان پارلمانی به ارتش ترکیه داده شد که همگی همسو با اردوغان هستند.

ترکیه همچنان بر دخالت زمینی در سوریه و ایجاد منطقه حائل در مرزهای خود با این کشور پافشاری می‌کند. یک منبع نزدیک به داوود اوغلو گفته است که نیروهای ارتش ترکیه آماده‌اند در صورت شلیک گلوله‌ها به‌سمت مناطق غربی ترکیه در هر لحظه به حمایت از شهروندان ترک بپردازند.

بنا به گفته منابعی در آنکارا، ترکیه اعلام کرده است تانک‌هایی ممکن است در هر لحظه‌ای برای حمایت از شهروندان ترک وارد سوریه شود.
آنکارا اهمیت فراوانی برای آنچه فشار افکار عمومی آمریکا می‌خواند، قائل است که از واشنگتن می‌خواهند هرچه زودتر تکلیف جنگ را یک‌سره کند که به‌اعتقاد مقامات ارشد ترکیه، این مسئله تنها از طریق حملات هوایی میسر نیست، بلکه به دخالت عملی و ورود نیروهای زمینی به جنگ نیاز دارد، زیرا حملات هوایی می‌تواند به تضعیف مخالفان سوری منجر شود که نظام به‌شکل گسترده از آن بهره‌مند خواهد شد.

خبرگزاری آناتولی گزارش داده بود که ارتش ترکیه، تانک‌های خود را به مرزهای مشترک با سوریه ارسال کرده است، همچنین تدابیر امنیتی ویژه‌ای در منطقه‌ای در شانلی اورفا اتخاذ شده است، این رسانه از تحرکات نظامی در نقطه یومورتالیک مشرف به شهر کوبانی سوریه خبر داده است. خبرنگار این شبکه ترک گفته است ترکیه ۳۵ دستگاه تانک به منطقه مرزی ارسال کرده است و نیروهای امنیتی ترک با دوربین‌های بزرگ خود آنچه را در کوبانی می‌گذرد، رصد می‌کنند.

هرچند، ترکیه تنها کشوری است که می‌تواند وارد جنگ زمینی شود، اما این سؤال مطرح می‌شود که آیا ترکیه دست به چنین کاری خواهد زد یا اینکه از نتایج رویارویی با داعش و النصره و بازمانده‌های گروه خوراسان که برخی رسانه‌ها از کشته شدن سرکرده آن در حملات هوایی اخیر آمریکا خبر داده بودند، وحشت دارد.

تحلیلگران و ناظران سیاسی از وجود دو گزینه سخن می‌گویند که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در مقابل خود می‌بیند، اول اعزام نیروهای زمینی ترکیه به صحنه جنگ که این مسئله هرگز آسان نخواهد بود و گزینه دوم امتناع از ورود نیروهای زمینی و در انتظار نتایج حملات هوایی ائتلاف ضدداعش باقی ماندن است.

مقامات ترک طی روزهای اخیر لحن سخنان خود را درباره سوریه تشدید کرده‌اند و رسانه‌های ترکیه، پس از آزادی ۴۶ گروگان ترک از سوی داعش، شروع به توصیف این گروه به‌عنوان یک گروه تروریستی کرده‌اند، رجب طیب اردوغان پس از انتخاب در انتخابات ریاست جمهوری اخیر، خود را به‌عنوان رهبر مطلق ترکیه قلمداد می‌کند و از تکیه بر نتایج به‌جای اسباب و عوامل انتقاد می‌کند.

او گفته است همه از نتایج حرف می‌زنند، اما هیچ‌کس از عوامل و اسباب و دلایل اینکه چگونه ممکن است که این جوانان (تروریست‌های تکفیری) چنین جنایات هولناک و فجیعی را مرتکب شوند، حرفی نمی‌زنند.

احمد داوود اوغلو نخست وزیر ترکیه هم گفته است: ما با هرگونه اقداماتی که تلاش می‌کند اسلام را به‌شیوه درست بشناساند، مخالفیم.
اما آنچه آشکار است، اینکه ترکیه واقعاً از اقدامات انتقام‌جویانه داعش و دیگر گروه‌های افراطی در صورت مشارکت در حملات هوایی بدون تأمین مرزهای زمینی خود با سوریه که حدود ۹۰۰ کیلومتر است، وحشت دارد.

تشکیل ائتلاف با اهدافی فراتر از داعش

عادل مالک تحلیلگر عرب، تشکیل ائتلاف ضدداعش را با اهدافی فراتر از مهار این گروه تروریستی همراه می‌داند و ابراز عقیده می‌کند نه از باب نظریه توطئه بلکه با توجه به واقعیت‌های میدانی و تحولات اخیر، نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی در خصوص نقش نیروهای ائتلاف ضدداعش وجود دارد و بسیاری از شخصیت‌هایی که به بحران منطقه اهتمام نشان می‌دهند، معتقدند که بمباران هوایی تنها تجمعات داعش را هدف قرار نمی‌دهد به‌طوری که برخی کشورهای عضو ائتلاف در صدر اولویت‌های خود، براندازی نظام بشار اسد را دنبال می‌کنند که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در صدر کسانی قرار دارد که هیچ‌گاه موضع و هدف خود یعنی سرنگونی نظام سوریه را پنهان نکرده و بارها به‌صراحت بر این مسئله تأکید کرده است.

اردوغان به‌زعم خود معتقد است که سرنگونی نظام سوریه در چارچوب این معادله امکان دارد، اگرچه این هدف طی جنگی علیه سوریه که حدود چهار سال از آغاز آن می‌گذرد، محقق نشده است، اما اکنون زمان آن فرا رسیده است که از زاویه مکر و نیرنگ‌های سیاسی در منطقه به آن رسید. نکته دوم که باید به آن توجه کرد این است که سخنان باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا درباره طول مدت زمانی برای جنگ با تروریسم داعش که به‌گفته وی ممکن است چند سال طول بکشد، نشانه واضحی است مبنی بر اینکه منطقه خاورمیانه برای مدت طولانی روی ثبات را نخواهد دید و معنایش، بحران‌های مستمر و تضاد منافع در یکی از بزرگ‌ترین فصول ماجراجویی‌ها و بازی‌های بزرگ است که در حال حاضر منطقه را هدف قرار داده است و البته نتایج و پیامدهای آن هم قابل پیش‌بینی نیست، اما در نهایت به‌زیان صلح، ثبات و امنیت منطقه و آرامش ملتهای آن است.

نکته دیگر اینکه کسانی در ائتلاف ضدداعش حضور دارند که خود از حامیان اصلی این گروه و دیگر گروه‌های تروریستی به شمار می‌روند و مقامات عراقی و سوری هم از حضور این کشورها انتقاد کرده‌اند، کشورهایی از جمله عربستان و ترکیه بنا به اعتراف جوزف بایدن معاون رئیس جمهوری آمریکا عامل رشد و گسترش این گروه‌های تروریستی از طریق افزایش حمایت‌های تسلیحاتی خود از این گروه‌ها هستند.

سخنان ژنرال جان آلن نماینده ویژه باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا برای ایجاد ائتلاف علیه داعش که گفته است برای شکست داعش راه طولانی در مقابل آمریکا و متحدانش قرار دارد، نشان می‌دهد که مدعیان مبارزه با تروریسم در ادعاهای خود صادق نیستند و برای نابودی گروه‌های تروریستی جدیت و قاطعیت ندارند، زیرا چطور ممکن است که ائتلافی با حضور ۴۰کشور که از پیشرفته‌ترین و مجهزترین امکانات تسلیحاتی و جنگ‌افزارهای مدرن برخوردار هستند، تشکیل شود و این ائتلاف قدرتمند قادر به از بین بردن یک گروه تروریستی حتی اگر تعداد جنگجویانش را پنجاه تا حتی صد هزار نفر در نظر بگیریم، نباشد، آن هم گروهی که ردپای سازمان اطلاعاتی غربی و عربی و ترکی در شکل‌گیری و سازماندهی آن به‌وضوح قابل مشاهده است و این سازمان‌ها از تمام زیر و بم این گروه و عناصر آن اطلاع دارند و متلاشی کردن این گروه در صورتی که غربی‌ها و دیگر مدعیان مبارزه با تروریسم اراده جدی داشته باشند، چندان کار دشوار و پیچیده‌ای نخواهد بود اگر هدف بزرگ‌تری مد نظر بانیان تشکیل ائتلاف ضدداعش نباشد و داعش بهانه‌ای برای تحقق هدفی نباشد که بیش از سه سال است به کابوسی برای اوباما و اردوغان و عبدالله سعودی و آل‌ثانی و آل‌خلیفه و آل‌نهیان تبدیل شده است.

قطعاً ماجراجویی جدیدی که آمریکا و دوستانش در منطقه به راه انداخته‌اند، بنا به اعتراف ژنرال آلن، آسان و کوتاه نخواهد بود و البته پیش‌بینی پیامدهای جنگ‌افروزی جدید هم در توان ساکنان کاخ سفید و کاخهای دوحه و ریاض نخواهد بود و اولین کسانی هم که باید هزینه‌هایش را پرداخت کنند، ملتهای منطقه خواهند بود که سالهاست در آرزوی آرامش و امنیتی هستند که بیگانگان مغرور به‌خاطر طمع‌ورزی به ثروت‌های آنها از آنها سلب کرده‌اند و تروریسم را برای پیشبرد اهدافشان به وجود آورده‌اند.

بنابراین اگر فرض را بر این بگیریم که گروه تروریستی داعش نابود شود، معنایش پایان خطرات تروریسم نخواهد بود، زیرا کسانی که تروریسم را به‌عنوان ابزاری برای پیشبرد سیاست‌ها و منافع خود قلمداد می‌کنند، برای اینکه توجیه و بهانه‌ای برای تحرکات جنگ‌طلبانه خود داشته باشند، ابایی از تولید گروه‌های تروریستی مشابه داعش نخواهند داشت و کابوس تروریست‌هایی که هیچ مانعی در برابر خود برای ارتکاب هر جنایتی در حق انسان‌های بیگناه نمی‌بینند، ملتهای منطقه را رها نخواهد کرد.