آوای جنوب؛ علی مراد کاظم پور

در طول تاریخ همواره بروز حوادث مهم چه به طور طبیعی چه با دخالت انسان موجب پدید آمدن بحران شده است.

در دنیای امروز به دلیل پیچیدگی و گستردگی صنایع و بکارگیری انرژی در ابعاد بسیار عظیم تقریبا هر روز شاهد بوقوع پیوستن حوادث خسارت بار هستیم.
اتفاقاتی نظیر نشت نفت و آلودگی دریاها، آتش سوزی چاه های نفت ،وقوع زلزله های بزرگ ، بحران های اقتصادی در کشورها، جنگ ها، عملیات های تروریستی یا خرابکاری ها را می توان به عنوان رویدادهایی تلخ قلمداد کرد که زندگی بشر امروز را دچار تلاطم و تشویش نموده است.

بی شک نحوه برخورد دولت ها با بحران هایی از این دست چنانچه به صورت برنامه ربزی شده و ساختارمند صورت می گیرد، گویای وجود ساختار مدیریت بحران و برخورداری از سیستم کارآمد مقابله با حوادث است.

در جامعه امروزی که دانش بشری با سرعتی شگفت انگیز در حال پیشرفت و دستیابی به آخرین فناوری های علمی است ، حوادث و بحران ها اتفاقی غیر قابل پیش بینی تلقی نمی شوند.
بر این اساس کشورها ، سازمان ها و شرکت ها در هر زمان آمادگی مقابله با هرگونه بحرانی را در خود ایجاد می کنند.

هر چند در سالهای اخیر نگاهی حرفه ای تر به کنترل بحران ها شده است اما این فکر اشتباهی است که با برگزاری کلاس ها دیگر نباید انتظار این را داشته باشیم که بحرانی اتفاق بیافتد.
درست است که آموزش نقش بی بدیلی در جلوگیری از حوادث و برخی از اتفاقات دارد اما آیا برای مواجه شدن با بحران ها باید به همین آموزش ها بسنده کرد.

باید با این دید به بحث آموزش در مدیریت بحران ها در شرکت ها و سازمان ها نگاه کرد که آموزش ها می تواند بحران ها را به کمترین حد ممکن برساند.

و اما بحران چیست و تعریف بحران ؟

تعریفی که در ذهن همه برای یک بحران است مشترک است و آن این است که وقتی یا زمانی که شرایط عادی نباشد.

در تعریف حادثه می خوانیم که واقعه ای ناگهانی و غیر منتظره که منجر به صدماتی از قبیل ، مرگ ، بیماری ، واردشدن خسارت به تجهیزات یا زیان مالی شود اما در تعریف سازمانی جهانی بهداشت از بحران آمده است که بسیار فراتر از ظرفیت انطباقی جامعه مبتلا است.

سازمان جهانی بهداشت براین اصل اعتقاد دارد که اثرات حوادث توسط خودجامعه یا گروه قابل ترمیم است اما دربحران اثرات حوادث توسط خود جامعه یا گروه قابل ترمیم نیست.

ودر طرح جامع امداد و نجات کشور که به تصویب هیات وزیران نیز رسیده است در تعریف بحران آمده است :حوادثی که در اثر رخدادها و عملکردها ی طبیعی و انسانی به طور ناگهانی به وجود می آید و سختی را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می کند و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری، فوری و فوق العاده دارد .

هر چند ایران جزء ده کانون حادثه خیز جهان بشمار می رود اما از عمر به تصویب رسیدن قانون مدیریت بحران و شورای عالی مدیریت بحران کشور کمتر از ده سال می گذرد و عمر کمی دارد.

شاید به نوعی بتوان گفت ۳۱شهریور ۱۳۵۹با شروع جنگ تحمیلی اولین اتاق های مقابله بابحران در کشور تشکیل شدنداما به جرات می توان گفت کارکنان صنعت نفت جنوب با خرابکاری هایی که دشمن قبل ازحمله دشمن بعثی انجام داده بودتجربه ای گرانبهارا اندوخته بودند و پیشگام یورش به مشکلات گردیدند.
باگردش مته در اولین چاه نفتی ایران در جنوب و فوران نفت تا امروزه که ۲۷ هزار کیلومتر خطوط لوله جریانی نفت و گاز با عمری بالای ۸۰ سال که در نقاط صعب العبور جنوب کشور ودر استانهای مختلف تا دریا رفته است ، وجود کارخانه ها و تلمبه خانه ها ، پالایشگاه ها و پتروشیمی هادر جنوب ایران کارکنان و نحوه مدیریت را با دیگر نقاط ایران متمایز کرده است.

از۳۱شهریور ۵۹که هفته دفاع مقدس آغاز می شود تا ۷مهرکه روز ایمنی و اتش نشانی نام گرفته است تنها ۱۶۸ساعت فاصله است اما می توان با جرات گفت؛شباهت های عجیبی در بین این دو روز گره خورده است و باید گفت کارکنان مناطق نفت خیز جنوب امروز با کوله باری از تجربه های سخت دوران دفاع مقدس در این صنعت ومقابله بابحران پیشرو هستند.

بیش از۲۵۰۰حمله هوایی به تاسیسات در جنوب ، زیر آتش بودن تاسیسات صنعت نفت در آن دوران ، به شهادت رسیدن مردانی از نفت ؛ بازسازی ها ، مقابله ، آمادگی و پیشگیری ، تحریم های ظالمانه تا جایی که قلب اقتصاد کشور لحظه ای از کار نیفتد از مردان شجاع جنوبی مدیرانی ساخت که امروز تجربه و دانش را در کنار هم در آمیخته اند و قلبشان یرای به صدا در آمدن قلب اقتصاد ایران اسلامی می تپد .

شاید در سازمان ها و نهادها با آمادگی قبل از بحران هنوز غریبه باشند اما حس داشتن شرایط قبل از بحران را می توان در تک تک نیروهای صنعت نفت مشاهده کرد.

ممکن است مدرک رشته تحصیلی آنها مدیریت بحران نباشد اما آماده باش بودن آنها از صدای فیدوس تا نصب بی سیم در خودروهایشان تا این روزها که گوشی های همراهشان در خواب هم در کنار شان است نشان از متفاوت بودن آنها می دهد و باید گفت نفت در جنوب مردانی ساخت که هر لحظه آماده باشند تا آنجا که همسران و فرزندانشان هم با کلمه هایی نظیر استندبای غریبه نیستند.
امروز باید گفت جنوب ایران هنوز خطه فرماندهان است ، فرماندهانی از جنس نسل دوران دفاع مقدس ، فرماندهانی که از دل کوچه و پس کوچه های جنوب ،پیت های نفتی را در دست بزرگانشان دیدند و آرزوی امانتداری آنان رادارند، فرماندهانی که در کنارمان هستند و حضورموثرشان رادربحران ها احساس می کنیم، فرماندهانی که دیروز با بیسیم هایشان از عقبه گلوله و مهمات می خواستند تا امروزی که با بیسیم هایشان قلب آتش را هدف گرفتند تا بوعلی را خاموش کنند.

و چه زیبا می شود وقتی بعد از عملیات از فرمانده تقدیر می شود؛ «در پی ارائه گزارش فرونشاندن آتش در مخزن در حال اشتعال در پتروشیمی بوعلی سینا به ریاست محترم جمهوری، ماموریت دارم مراتب تشکر و قدردانی ایشان را به همه فرماندهان این عملیات و به ویژه آتش نشانان شجاع و فداکار و دیگر عزیزانی که از واحدهای مختلف نفتخیز در این روزهای سخت، در شرایط بسیار دشوار عملیاتی جنوب توانستند بر این مشکل غلبه کنند، ابلاغ کنم.
لازم می دانم که به ویژه از جناب آقای مهندس علی صفی خانی به عنوان فرمانده عملیات در روز پایانی نیز قدردانی کنم.

فرمانده آن شب برای تقدیر نبود او و سربازهایش جهادی کردند بس بزرگ و اما باید بدانند مسولیتشان از آن روز سنگین تر شده است ؛ فرمانده از امروز باید مردانی را آموزش دهد تا در بحران های آینده در کنارش باشند.

خداقوت / روز ۷ مهر مبارک

علی مراد کاظم پور
خاک پای عاشقان و دلسوزان صنعت نفت
آنانی که بی ادعا می سوزند تا بسازند وطنشان را

گچساران مهر۹۵